දැවෙන විහඟුන් සමග දැවුනෙමි

ලන්ඩනයේ දී  "Unseen Pictures london" මගින්   "දැවෙන විහඟුන්"  චිත්‍රපටය ප්‍රදර්ශනය කළා මසකට ඉහතදී. මේ ලඟදී මුහුණු පොතේ එයට හොඳ පාඨක  ප්‍රතිචාරයක් ලැබිල තිබුන. ඒ ප්‍රතිචාරයට එකඟ වෙන ගමන් තවත් යමක් ලියන්න හිතුන.

අනෝමා ජනාදරී (කුසුම්)

පටන් ගත යුත්තෙම ඕන අනෝමා ජනාදරී ගේ විශිෂ්ට රංගනය ගැන කියල.  මෑත කාලයකදී සිංහල හෝ වෙනත් ආසියානුඅප්‍රිකානු  චිත්‍රපටයක නොදැක්ක ප්‍රබලම  රංගනයක්. චිත්‍රපටයේ එක අවස්ථාවක් මගේ මතකයේ තදින්ම රැඳිලා තියනවා. ඒ තමයි මට මතක විධිහට මස් කඩේ මුදලාලි ගෙන් සහ ඔහුගේ පිරිවරෙන් දූෂණය වෙලා ඒ රැකියාවත් නැති වෙලා  කුසුම් නිවසට එනවා රෝහලෙන්. ජිවත් වෙන්න එන්නේ ලොකු ප්‍රශ්නාර්ථයක් එක්ක. නැන්දම්මා (සැමියාගේ මව) එක්ක කල්පනා කරනවා "ළමයි බඩ ගින්නේ", උන්ට කන්න දෙන්නේ කොහොමද , ජිවත් කරවන්නේ කොහොමද කියල.  ඒ මොහොතේ  දැඩි පීඩාවකින් සිටින කුසුම්, මහළු නැන්දණියගේ   උරහිස හෙමින් අල්ලනව ආදරෙන්. ඉන් පස්සේ දෙන්නම ජනේලෙන් එලිය බලාගෙන ඉන්නවා. අනෝමා ජනාදරී හෙවත් චිත්‍රපටයේ කුසුම් ගේ ඒ බැල්ම, සමාජ අසාධාරණය හමුවේ දරු මල්ලෝ හදන්න වෙර දරන  දහසකුත් එකක් දුක් විඳින මව්වරුන්ගේ ජීවිතය මූර්තිමත් කරනව. එතැනදී  ප්‍රබලයි ඇගේ මුහුණේ ඉරියව් වලින් දැනෙන නිරූපණය ඉතාම ප්‍රබලයි.

සමන්මලී ෆොන්සේකා 

ඊට පස්සේ මම කල්පනා කරා අනෝමාජනාදරී ගේ හා සමන්මලි ෆොන්සේකා ගේ ප්‍රබල හා සිත් කාවදින රංගනයන් සමග  ඒවගේ තව චිත්‍රපට මම බලලා  තියනවද  කියල.

මේ වගේම අයර්ලන්තයේ  කතාවක්  රැගත් චිත්‍රපටයක්  මම බලල තියනවා මතක් වුනා  කාලෙකට ඉහතදී. තාත්ත නැති වුනාට පස්සේ  අම්ම දරු පැටව් රැක ගන්න කරන යුද්ධේ. පොතකින් සිනමාවට නැගුනු නිර්මාණයක්. චිත්‍රපටයට  පාදක වුන පොත ලියල තියෙන්නේ ෆ්‍රෑන්ක් මැකෝට්. ඔහුගේම සත්‍ය ජිවිත කතාව.  කෘතියේ නම "ඇන්ජෙලා ගේ අළු - Angela's Ashes". චිත්‍රපටයේ නමත් ඒකමයි. ඒක ආවේ 1999 දී. අයර්ලන්තය ඉතාමත් දුප්පත් රටක් කාලයකට ඉහතදී. බ්‍රිතාන්‍ය  අධිරාජ්‍යවාදයත් ඒ දුප්පත්කමට බලපෑවා. මේ කතාවේ පියා බේබද්දෙක්. ලැබෙන සල්ලි වලින් ඔහු බොනවා. පියා අන්තිමට අතුරුදහන් වෙනවා. මව ඔහුගේ නෑදෑයෙක් ගාවට ළමයි එක්ක යනවා ගෙදරින් එලවන නිසා. මවට ඒ නෑදෑයා සමග නිදා ගන්න (රමණය කරන්න)  වෙනවා දරුවන්ට ඉන්න, කන්න දෙන්න නම්. ඔවුන් නිතරම ඉන්නේ කුස ගින්නේ.
ලොකු  පුතා ෆ්රැන්කි රැකියාවක් හොයා ගන්නවා. ඔහු දවසක් හිතේ අමාරුවකට බීල එනවා. බීල  ඇවිත් මවත් එක්ක රණ්ඩු  වෙලා මවගේ  කම්මුලට ගහනවා"

මේ වගේ සිද්ධියක්  "දැවෙන විහඟුන්" චිත්‍රපටයෙත්  වෙනවා. බස් කාරයෙක් මවට නරක  විහිළුවක් කරපු කතාව දියණිය අහනවා. එතනදී ඇතිවන දැඩි කතාබහේදී කුසුම් දුවට කම්මුල් පහරක් ගහනවා. කුසුම් කියන මවට ගණිකාවක් වෙලා හරි දරු පැටව් රකිනවා ඇරෙන්න  වෙන කරන්න  දෙයක් නැහැ. සමහර වෙලාවට, ඔව්  සමහර වෙලාවට හිතෙනවා දුව කියපු විධිහට නිදහස් වෙළඳ කලාපෙට වැඩ කරන්න  ඇරියනම් මොකද කියල? නමුත් හැම අහිංසක දෙමාපියෙක් ගේම බලාපොරොත්තුව තමන්ගේ ළමයින්ට කොහොම හරි කරලා උගන්වන්න. නිදහස් කලාපේ රැකියාවකට යනවට වඩා. ඒත් මම නම් අහල තියෙන්නේ උසස් පෙළ කරලත්  ඒ රැකියාවලට යන අය ඉන්නවා කියල. යථාර්ථය ඒකනේ. මේවැනි  රැකියා පහත්  කරලා පිළිගන්න මනෝ  භාවය නම් නැති කරන්නම ඕන දෙයක්.

ඔය චිත්‍රපට දෙක සංසන්දනය කලහම මට හිතුනේ Angela's Ashes චිතපටයේ එමිලි වොට්සන් හා සමානවම ප්‍රතිභාපූර්ණ රංගනයක් අනෝමා ජනාදරී ඉදිරිපත් කරනවා කියල.

අනෝමා දැවෙන විහඟුන් හි 

එමිලි වොට්සන් "ඇන්ජෙලා ගේ අළු " චිත්‍රපටයේ 

බ්‍රිතාන්‍යය හෝ ජර්මනිය වගේ දියුණු ධනවාදී සමාජයක නම් මවක් ගණිකා වෘත්තියේ යෙදිලා මුදල්  හම්බ කරලා ළමයින්ට කන්න දෙන එක ලොකු ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ නැහැ. නමුත් ඒ රටවල් ඇත්තටම   එහෙම කරන්න  අවශ්‍යතාවයකුත්   නැහැ. රැකියාවක් නැත්නම් රජයෙන් සහනාධාරයක් සහ ඉන්න ගෙයක් ලබා  දෙනවා. ගෙයින් එළවල දාන්නෙත් නැහැ. එනිසා කුසුමට අත්වුණු ඉරණම අත්වෙන්නෙත් නැහැ. අනික ගෙවල් වල කුණු එකතු කරණ රැකියාව  උනත් පහත්  එකක් නෙමේ මේ වගේ රටවල. ඒවගේ රැකියා වලටත් සෑහෙන ඉල්ලීමක් තියනව මේ රටවල.

මහේන්ද්‍ර පෙරේරා 

    මස් කඩේ මුදලාලිගේ (මහේන්ද්‍ර පෙරේරා මම හිතන්නේ) රංගනයත් අපූරුයි. හැම රටකම මස් කඩ මුදලාලිලා ඔය වගේද මන්ද? සුරුට්ටුවක් ගහගෙන කොකුවල එල්ලලා තියන මස් ගොඩවල් අස්සේ ගැවසෙන මස් කඩ  අයිතිකාරයෝ මම මේ වගේ රටවලත් දැකල තියනව. ඇත්තටම කියනවානම් චිත්‍රපට අධ්‍යක්ෂකවරයා හැම නළු නිළියෙක්ගෙන්ම උපරිම ප්‍රයෝජනය අරන් තියනවා. චිත්‍රපට අධ්‍යක්ෂකවරයෙක් වෙලාවක හරියට සියුම් කැටයම් දන්නා වඩුවෙක් වගේ. තව වෙලාවක දක්ෂ ගුරුවරයෙක් වගේ. ලීය කැටයම් වලින් ඔප නංවල ලස්සන කරලා ගන්න වඩු මහතාට  පුළුවන්. දක්ෂ ගුරුවරයෙකුට  සිසුවෙකුගේ හැකියාවන්  හඳුනගෙන සිසුවා දක්ෂයෙක් කරන්න පුළුවන්. අධ්‍යක්ෂකවරයෙකු වශයෙන් සංජිව පුෂ්පකුමාරට  ඒ හැකියාව තිබෙනවා.

මේ චිත්‍රපටය නිකම්  වාර්තාවක් වගේ කියල කෙනෙක් කියනවා ඇහුන මට. මටනම් ඇත්තටම එහෙම හිතෙන්නේ නැහැ. ඒ අදහසම මගේ   "සියාමා" කෘතිය ගැනත් කියනව. ඒ කියන්නේ මෙවැනි සිද්ධීන් තියනවා, ලෝකේ වෙනවා. අපි ඒවා මේ  වගේ පෙන්වන්න ඕනෙද නැත්නම් ලියන්න ඕනෙද කියල. එහෙම  නැත්නම් ඒකට  සින්දුවක්, කලාත්මක විස්තරයක් බලෙන් දාල ඔප මට්ටම් කරලා භාෂා සෙල්ලමක්, කලා සෙල්ලමක් දාල  ගත  සිත පිනවන්න ඉදිරිපත් කරනවද? මම හිතන්නේ මේ වගේ චිත්‍රපට බිහි වෙන්නෙ ගත සිත පිනවන්නම  නෙමේ. පොප්කෝන් කාල හිනා වේගෙන ශා මරුනේ කියල සිනමාහලෙන් එලියට එන්න හදන චිත්‍රපට  වෙනම  තියනව. ස්ටාර් වෝර්ස් හරි බ්‍රැඩ් පිට් ගේ මිස්ට ඇන්ඩ්  මිසිස් හරි බැලුවහම ඒ මනදොල සපුරගන්න පුළුවන්.

මේ චිත්‍රපටය 88-89 බිහිසුණු වකවානුව තුල දිවි අහිමි කළ පියෙකුගේ පවුලක් වටා ගෙතෙන්නක්. එහෙම ඒවා ගොඩක් වුනාය කියල ඒ ගැන නොඅසපු කතාවක් තියෙන්න බැරිද? දෙවන ලෝකය යුද්ධය ගැන තවම කතා ගොතනවා. සිනමා පට නිපදවෙනවා. ප්‍රයිවෙට් රයන් වගේ ඒවා බලන්න. ඕනෑම ඓතිහාසික සිද්ධියක, යුද සමයක නොකියවුණු නොලියවුණු කතා දහස් ගණන් ඇති. එයින් එකක් අරගෙන අධ්‍යක්ෂක   වරයෙක් උත්සාහ දරනවා ඒක ලෝකයට කියන්න. ඒ වෑයම ඒ දහිරිය අගය කළ යුතු දෙයක් හැටියටයි  මට හැඟෙන්නේ.

   මම චිත්‍රපට විචාර ලිපි කිහිපයකම   කියෙව්වා, සිංහල සිනමාව අගාධයකට වැටිලා කියල. මට නම් එහෙම පෙනෙන්නේ නැහැ.   පහුගිය කාලේ  සංවිධාන කිහිපයක් නිසාම හොඳ සිංහල චිත්‍රපට කිහිපයක්ම ලන්ඩනයේදී නරඹන්න වාසනාව ලැබුන. බොරදිය පොකුණ, දැකල පුරුදු කෙනෙක්, සුළඟ එනු පිණිස, ඔබ නැතිව ඔබ එක්ක, ගුරු ගීතය,  ඇගේ ඇස අග, 28,  සුළඟ අප රැගෙන යාවි , උසාවිය නිහඬයි වැනි හොඳ චිත්‍රපට 2016 ඉඳන්ම  ඇවිත් තියනවා. ප්‍රශ්නය තියෙන්නේ ඒවා පෙන්වන්න චිත්‍රපට පෝලිමේ සිටින්නට සිදුවීම මිසක් චිත්‍රපට හදන්නේ නැතිකම නෙමෙයි. විශාල  මුදලක් වැය කරලා සිනමා පටයක් නිර්මාණය කරලා රජයේ කවුද නිලධාරී ගොන්නක් සිනමා හලක් දෙනතුරු අවුරුදු  ගණන් ඉන්න ඕනේ . ප්‍රශ්නය  තියෙන්නේ එතැන මිසක් සිංහල සිනමාවේ නෙමේ.

ඉතින් සිනමා කෘතිය ගෙනත් පෙන්වීම ගැන "නුවන් ජේ, සන්ජේ දලුගොඩ" චිත්‍රපට ඔස්තාර්ල දෙදෙනාට ස්තූතියි. එසේම  සංජය පුෂ්ප  කුමාර මහතාට  තවත් මෙවැනි සිනමා කෘති නිර්මාණය කරන්න අවකාශයක් ලැබෙනවා නම් අගෙයි.