නුතන ලාංකික කලාවන්හි අවසාන ප්‍රභූවරයා ලෙස්ටර් ජේම්ස් පීරිස්

[මැයි 13 දා ලන්ඩනයේදී ලෙස්ටර් ජේම්ස් පීරිස් අනුස්මරණය කෙරෙමින් නිධානය සිනමා දැක්ම වෙනුවෙනි]

-නන්දන වීරරත්න 


ලාංකික කලාවන්හිදී අපට මුල්න්ම හමුවෙන ප්‍රභූ පංතියෙන් එන බලවත් නිර්මාණකරුවා කලිකාල සාහිත්‍ය සර්වඥ පන්ඩිත ගෞරව නාමයෙන් ඉතිහාසාය වාර්තා කරන කව්සිළුමිණ හෙවත් කුසජාතක කාව්‍යයේ කතුවරයා වූ දෙවන පැරකුම්බාවන්ය.[කැමතිනම් ඔබට මීට පෙර සීගිරි කාශ්‍යපයන්ද මුලට දමා ගැනීමට පුලුවනි] එතනින් පටන් ගැනෙන ලංකාවේ ප්‍රභූ පංතියෙ නිර්මාන පෙලහර තොටගමුවේ රාහුල, අලගියවන්න මුකවෙටි හරහා සුර්ය ශන්කර් මොල්ලිගොඩ, දේවාර් සුර්යසේන , ජොර්ජ් කීට් හා ලයනල් වෙන්ඩ් මතින් ලෙස්ටර් ජේම්ස් පීරිස්ට ලැබෙන්නේය. ලෙස්ටරයන් ස්වකීය මාර්ගෝපදේශකයා ලයනල් වෙන්ට්යන් බව නිතර පුනරුච්චාරනය කිරීමෙන් මේ බව තහවුරු වන්නේය.

ලෙස්ටර් 

ප්‍රභූ පංතියක කලා නිර්මාන හා පීඩිත මැද හා පහල මැද පංතිකයන්ගේ නිරමාණ අතර බලවත් වෙනසක් ඇත්තේය. මේ බව තේරුම් ගැනීමට ඇලෙක්සැන්දර් පුෂ්කින්, ලියෝ තොල්ස්තෝයි, තර්කොස්කි, තාගෝර් හෝ අල් රුමි වෙතට යායුතු නැත. ජොර්ජ් කීට් සමඟ පාල පොතුපිට්ය හෝ එස්. එච්. සරත් ගේ නිර්මාන සසඳා බලන්න. ලෙස්ටරයන් සමඟ සන්ජය පුෂ්ප කුමාර හෝ අසෝක හඳගමගේ නිර්මාන සසඳා බලන්න. මේ සියල්ලම පසෙක ලා මාර්ටින් වික්‍රමසිංහගේ අපේ ගම සමඟ ජිනදාස විජේතුන්ගගේ මා පයට තණ නිල්ල එකට කියවා බලන්න. එසේත් නැතිනම් විමලරත්න කුමාරගමගේ කවි සමඟ මහගම සේකරගේ කවි කියවන්න එවිට ප්‍රභූ පංතියේ කලාවේ බලවත් කම නිර්ප්‍රභූන් පරයා නැඟෙන අපුරුව ඔබට විඳින්නට පුලුවන.


මැද හා පහල මැද පංතික නිර්මානකාරුවන්ගේ නිර්මාණ තුල ඇති ජාතිකවාද, ආගම්වාද, ප්‍රාදේශය වාද හෝ දරිද්‍රතාවය දේවවරමක් සේ උත්කර්ශයට නැඟ්වීම ප්‍රභූ පංතියෙන් පැමිනෙන නිර්මාණ තුල නැත. ලයනල් වෙන්ට් ගේ අගනා පිංතුරද කීට් ගේ චිත්‍රද කුමාරගමගේ කවිද ආනන්ද සමරකොන්ගේ ගීතද ලෙස්ටරයන්ගේ සිනමාවද අප ආනන්දයෙන් ප්‍රඥාවට රැගෙන යන්නේය. අපේ බුද්ධියේ නිම්වළලු පුළුල් කරන්නේය.


පසුගිය සියවසේදී ලාංකික කලාවට නිර්මානාත්මක දායකත්වයක් සපයන්නට පැමිනි අවසාන ප්‍රභූවරයා හැටියට ලෙස්ටරයන් නම් කරද්දී අපට පියානෝවාදක එශාන්ත පිරීස් හා වයලීනවාදක ලක්ෂ්මන් ජොසප් ඩි සේරම් අමතක කල නොහැකිය. නමුත් ඔවුන් දෙදෙනාගේම බලවත් නිර්මානයන් තවමත් අප ඉදිරියේ දර්ශනය වී නැත. එශාන්ත ලාංකික කලාව සොයා ගනිමින් සිටියත් අප මිත්‍ර ලක්ශ්මනයන්ට තවමත් එය හමුවී ඇති බවක් පෙනෙන්නට නැත. 

මේ ගැටලුවම ලෙස්ටරයන් කෙරෙන් අපට හමුවන්නේ බැද්දේගමදීය. ලෙනාඩ් වුල්ෆ් නැමැති බ්‍රිරිතානි යුදෙව් බුද්ධිමතා ඉන්ගිරිසි අධිරාජ්‍ය වෙනුවෙන් රටවල් පාලනයට හවුල්වීමට මට උවමනාවක් නැතැයි කියා යටත් විජිත සිවිල් සේවයෙන් ඉල්ලා අස්වී ගොස් රචනා කල බැද්දේගමට බතික් අමුඩ ගස්සවා සිනමාවට නැඟුවේ මන්දැයි වරක් අපි ලෙස්ටරයන්ගෙන් ඇසු විට ඔහු උපහාසයෙන් සිනාසුනේය. විමතියට පත් අපට මද වේලාවක් නිහඬව සිට දුන්නේ අපුරු පිලිතුරකි. "මගේ චිත්‍රපටවලින් වැඩිහරියක් පාඩුවුනා. මම වැඩිම මුදලක් පොතක් සිනාමාවට නැඟිම වෙනුවෙන් ගෙව්වේ බැද්දේගමට. නමුත් මම වැඩිම ආදායම්ක් ඉපයුවේ බැද්දේගම චිත්‍රපටයෙන්. මම බැද්දේගම ජපානයට, රුසියාවට හා ප්‍රංශයට ඉහලම මිලකට විකිනුව. ලංකාවේ රසිකයෝ නොබලපු එක මට දැනුනෙ නැ" 

ලෙස්ටරයන්ට ලන්ඩනය ගැන බලවත් අතීතකාමයක් තිබුනේය. ඔහු කලක් ෆ්ලීට්විදියේ පුවත්පත්වල සේවය කර තිබු නිසාම ස්ට්‍රැන්ඩය අවට බොහො මධුශාලා බොහොමයක නම් ජීවිතේ අවසානය දක්වාම මතකයේ තිබුනේය. කිසිම තැනක සඳහන් නොවෙන ඔහුගේ ප්‍රථම විවාහයද ඉන්ගිරිසි තරුනියක් සමඟ සිදුවීම මේ අමතක කිරීමට බල කෙරුනු අතීතය තුල සැඟවී තිබෙන්නට ඇත. ඔහුගේ මස්සිනාවු ලන්ඩනයේ ප්‍රකට වාම රැඩිකල් නායකයෙක්වූ කුරු ගුනවර්ධන එක්ව ජර්මානු ටෙලිවිශනය්ක් හා හතරවැනි චැනලය සමඟ දෙමස්සිනෝ දෙදෙන රොබට් නොක්ස් සිනමාවට නැඟීමට වසර පහක් තිස්සේ දැරු අසාර්ථක උත්සාහය ඔහුගේ යුරෝපා මතකය රිදවන්නට අත. නමුත් හැමදාමත් ඔහු සිටියේ නවීන යුරෝපීයෙකු වගේය. ඇන්දේ පැලන්දේත් කතාකලේත් මනසින් යුරෝපයේ ජීවත්වෙමිනි. නමුත් ඔහුගේ මේ නුතනත්වය ජනප්‍රිය ගෝලයන් වෙනුවට මිත්‍රයන් ලබා දුන්නේය තරඟකරුවන් වෙනුවට සමකාලීනයන් ලබා දුන්නේය. ඔහු සමඟ නිර්මානවලට හවුල්වූ ඒ.ජේ. ගුනවර්ධන, රෙජී සිරිවර්ධන, තිස්ස අබේසේකර මෙන්ම ජනප්‍රිය ගාමිනි ෆෝන්සේකාද ගෝලයෝ නොවුහ මිත්‍රයෝම වූහ. 


ඔහු ලාංකික ප්‍රභූ පංතියෙන් පැමිනි එකම සිනමාකරුවා වීම නිසාම වසන්ත ඔබේසේකරට, ධර්මසේන පතිරාජට මෙන් ජීවිතේ අවසාන කාලයේ ජනාධිපති උපදෙශක, සංස්ථා අධ්‍යක්ශක හෝ වෙනත් ආන්ඩුවේ හිඟන තනතුරු වලින් ජීවිතය ගැටගසා ගැනීමට සිදු නූනේය. කොළඹ හතරේ ඩික්මන් පාරේ කුලී ගෙයක සිටියත් ලාංකික සිනමාවේ ඒකායන ප්‍රභූවරයා හැටියට මරනය තෙක්ම වැජඹුනේය. ඉතින් ලාංකීය කලාවන්ට නව නිර්මානකරුවන් ප්‍රභූ පංතියෙන් දැන්දැන් නොයෙන්නේ මන්දැයි අපි සොයා බැලිය යුතු නොවේද?



[මතකය අවදිකලාට ලන්ඩනයේ වෙසෙන ලසන්ත වික්‍රමරත්න, ගාමිනි මුතුකුමාරන හා චන්ද්‍රගුප්ත මිතුරන්ට ස්තුතියි]

- නන්දන වීරරත්න