මේ ලිපිය පළවී තිබුනේ මහාචාර්ය සුචරිත ගම්ලත් විසින් ලියන ලද සති සිතුමිණි පොතේය. විදේශීය ඇසින් ශ්‍රී ලංකාව යන මැයෙන් පරිවර්තිත මෙය වර්තමානයට ඇති වැදගත්කම සලකා පල කරමි. පොත මුද්‍රණය කර ඇත්තේ සරසවි ප්‍රකාශකයන්ය. ලී ක්වාන් යූ කියන සැම දෙයටම මමද එකඟ නොවෙමි . ඔහු බොහෝ දුරට ඒකාධිපති පාලකයෙක් විය . නමුත් ඔහු ගේ මේ අදහස් වටනේය. අවි බලයෙන් ජාතික ප්‍රශ්නය විස්නාදිය නොහැකි යයි ඔහු පවසා තිබේ . ශ්‍රී ලංකාව "ත්‍රස්තවාදී ප්‍රශ්නය" විසඳන ලදී . ඒ සඳහා ශ්‍රී ලංකාවට බොහෝ සේ ණය වන්නට සිදුවිය. ජාතික ප්‍රශ්නය විසඳා ඇතිද කියා කිව නොහැකිය .
සති අන්තයේදී සුවිසල් පොතක් කියවන්ට ලැබිණ. එය ඉතා රුචි වඩවයි. ස්වයං ලිඛිත චරිතාපදානයෙකි. කතුවරයා සිංගප්පූරුවේ අගමැතිව සිටි ලී කුවාන් යූ මහතාය. පල කර තිබෙන්නේ දෙදාහක් වර්ෂයේය.
එහි ශ්‍රී ලංකාව ගැන තිබෙන කොටස පහත දක්වමි.
“මා පළමු වරට ශ්‍රී ලංකාවට ගියේ 1956 දීය. ඒ ලන්ඩනයට යන අතර මගය. මා නතර වූයේ ගාලු මුවදොර හෝටලයේය. බ්‍රිතාන්‍ය යුගයෙන් පැවත එන ඔවුන්ගේ ප්‍රමුඛ හෝටලයයි. එය මුහුදට මුහුණ ලා පිහිටා ඇත. මම කොළඹ නගරය වටා ඇවිද්දෙමි. රජයේ ගොඩනැගිලි සිත් කාවාදී. ඒ බොහෝ ගොඩනැගිලිවල සෙල් මුවා මුහුනත්ය. ඒවාට යුද්ධයෙන් හානි පැමිණ නැත. මවුන්ට් බැටන් සාමී තම අග්නිදිග ආසියා ආඥා ස්ථානය මහනුවර පිහිටුවාගෙන සිටි හෙයින් ශ්‍රී ලංකාවට සිංගප්පූරුවට වඩා සම්පත්ද යටිතල පහසුකම් ද ලැබී තිබිණ.
ඒ අවුරුද්දේම අලුතින් බිහි වූ ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂයේ නායක සලමන් වෙස්ට් රිජ්වේ ඩයස් බණ්ඩාරනායක මැතිවරණයෙන් ජය ලැබ ආගමැති ධුරයට පත්විය.
සිංහලය රාජ්‍ය භාෂාව බවට ද බුද්ධාගම රාජ්‍ය ආගම බවට ද පත් කිරීමට ඔහු පිළිණ දී තිබිණ. ඔහු දුඹුරු පැහැති සමෙන් යුත් හොඳ මහත්මයෙක් විය. ඉංග්‍රීසියෙන් අධ්‍යාපනය ලත් ඔහු උපතින් ක්‍රිස්තියානියෙකි. ජාතිවාදියෙකු වීමට අදිටන් කළ ඔහු බුද්ධාගමට හැරී සිංහල භාෂාව සඳහා උද්ඝෝෂණය කරන වීරයකු බවට පත්ව සිටියේය. ශ්‍රී ලංකාව බිඳ වැටීමේ ආරම්භය එය විය.
ඒ කාලයේ සිංගප්පූරුවේ අගමැතිලිම් යූ හෝක් f රාත්‍රී බොහෝජනය සඳහා මට ආරාධනා කළේ ය. ඒ එහිදී බණ්ඩාරනායක හමුවීමටය. සුපිළිසන්ව හැඳ පැළඳ සිටි රමණීය බසින් බිණූ සුරු බුහුටි කුඩා කය ඇති බණ්ඩාරනායක ශ්‍රී ලංකාව වඩාත් ජාතිවාදී සමාජයක් බවට පත්කිරීම සඳහා ලත් මැතිවරණ ජන වරමින් උද්දාමයට පත්ව සිටියේය. ඒ වරම ඉංග්‍රීසි උගත් බමුණු කුලයට දැක්වූ ප්‍රතිචාරයක් විය. මේ දේශපාලන ප්‍රභූ පැලැන්තිය බලයට උරුමය ලැබ බ්‍රිතාන්‍යයන් අනුව හැඩ ගැසී සිටියේය. ඔවුන්ගේ ජීවන ක්‍රමය ද ඉංග්‍රීසි පන්නයට හැඩ ගැසීි තිබිණ. බණ්ඩාරනායකට පෙර අගමැතිව සිටි ශ්‍රීමත් ජෝන් කොතලාවල සැමදා උදයේ අසුන් අරා සංචාරය කළේය.
දැන් සිංහලය රාජ්‍ය භාෂාව වී පැවතියෙන් යාපනයේ දෙමළ ජනයාට හා අන්‍ය සුළු ජාතීන්ට අවාසියක් සිදුවී තිබීම නිසා හෝ ජාතික ආගම ලෙස බුද්ධාගම උසස් තත්ත්වයට පත්වීමෙන් හටගත් හින්දු දෙමළ ජනයාගේ ද මුස්ලිම් මුවර් ජනයාගේද ඕලන්දක්කාරයන්ගෙන් ගෙන් පැවත එන ක්‍රිස්තියානි ලන්සින් ගේද අපහසුතාවය නිසා හෝ බණ්ඩාරනායකට හිත් හමාරුවක් ඇති වී තිබුණු බවක් පෙනෙන්නට නොතිබුණි. ඔහු ඔක්ස්ෆඩ් ශිෂ්‍ය සංගමයේ සභාපති ධුරය දරා තිබිණ. ඔහු කතා කළේ තමා තවමත් ඔක්ස්ෆඩ් විවාද සංගමයේ සිටින කලක මෙනි. එයින් තුන් වසරකට පසු බෞද්ධ භික්ෂුවක විසින් ඔහු ඝාතනය කරන විට මම පුදුමයට පත් නොවීමි. බුද්ධාගම රාජ්‍ය ආගම කිරීමෙහිලා රටේ ප්‍රගතියේ ඉබි ගමනින් අතෘප්තියට පත් භික්ෂුවක එය කිරීම උත්ප්‍රාසයකැයි මම සිතුවෙමි.
ඊට පසුව පැවැත් වූ මැතිවරණයේදී ඔහුගේ වැන්දඹු සිරිමාවෝ බණ්ඩාරනායකානුකම්ප ඡන්දයෙන් අගමැති ධුරයට පත්වූවාය. එතරම් ජීව ශක්තතාවයෙන් අඩු නමුදු ඇය බොහෝ තද සිත් ඇති නායිකාවක බව ඔප්පු විය.එක්දාස් නමසිය හැත්තෑ වේ ලංකාවේදි මට හමුවන විට ඇය නොබැඳි දෘෂ්ටිවාදය ඇදහූ අධිෂ්ඨානශීලී ස්ත්‍රියක් වූවාය. දකුණු වියට්නාමයෙන් ලාඕසයෙන් හා කාම්බෝජයෙන් ඇමෙරිකානු හමුදාව ඉවත් කිරීම ද ඉන්දියානු සාගරය මහ බලගැටුම්වලින් නිදහස් න්‍යෂ්ටික අවිහළ කලාපයක් කිරීමද ශ්‍රී ලංකාවට අභිමත විය.
තරුණයකු වශයෙන් මම මගේ ඊට වෙනස් විදේශ ප්‍රතිපත්ටි අරමුණු ඉවසිලිවන්තව පහදාලීමි. කාම්බෝජයට ලාවෝසයට හා තායිලන්තයට තර්ජනයක් වෙමින් වියට්නාමය කොමිනිස්ට්වරුන් අතට පත් වුවහොත් සිංගප්පූරුවට එය අති දරුණු තර්ජනයක් වනු ඇත. ත්‍රස්තවාදය මැලේසියාවට පැතිරෙනු ඇත. සිංගප්පූරුවට බරපතල ප්‍රතිවිපාක ගෙන දීමට නියමිත හෙයින් අපට මේ උදාර දෘෂ්ටිවාදයට දායක විය නොහැකිය. මේ කලාපයේ අනික් මහා බලවතුන් වූ චීනය හා ජපානය යථාකාලයෙහි තම නාවුක බලය ව්‍යාප්ත කරනු ඇත. එහෙයින් පංච මහා බල ආරක්ෂක ගිවිසුම සමග ඉදිරියට යෑම අවශ්‍ය බව සිංගප්පූරුවට පෙනී ගියේය.
තම බෑනා වූ ෆේලික්ස් ඩයස් බණ්ඩාරනායක ඇගේ ජාත්‍යන්තර කටයුතු පිළිබඳ විශේෂඥයා විය. දීප්තිමත් වුවත් කැඹුරක් නැති, තම භූගෝලීය හා ඓතිහාසික වාසනාව නිසා ලංකාවට ආරක්ෂාව නමැති ආශීර්වාදය ලැබී ඇතැයි ඇදහූ ඔහු ඒ නිසා එය ආරක්ෂාවට වියදම් කරන්නේ තම අයවැයෙන් දෙකයි දශම පහක් පමණකැයි කීය. 1980 ගණන්වලදී යාපනයේ දෙමළ කැරැල්ල කුඩු කිරීම සඳහා රටේ අයැවැයෙන් භාගයකටත් වඩා වියදම් කෙරුණු වට ඔහු කුමක් කීවේදැ යි මම නොදනිමි.
ශ්‍රී ලංකාව බ්‍රිතාන්‍යයේ ආදර්ශ පොදු පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලීය රට විය. එය නිදහස සඳහා සැළකිළිවන්තව සූදානම් කොට තිබිණ. යුද්ධයෙන් පසු එය මිලියන දහයකට බොහෝ අඩු ජනගහනයකින් යුත් මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ රටක් විය. එහි සාපේක්ෂ වශයෙන් ප්‍රමිතිගත අධ්‍යාපනයක් පැවතිණ. එහි ඉංග්‍රීසියෙන් උගන්වන කොළඹ හා මහනුවර විශ්ව විද්‍යාල දෙකකි. බෙහෙවින්ම දේශීය පරිපාලන සේවාවකි. 1930 ගණන්වලදී පළාත් පාලන මැතිවරණවලින් ඇරඹුණු නියෝජිත ආණ්ඩු පාලනයේ අත්දැකීම ය.එක්දාස් නමසිය හතලිස් අටේ දී නිදහස ලබන විට එය නිදහස කරා ආනුක්‍රමික විකාශනයේ සම්භාව්‍ය ආකෘතිය විය.
අහෝ! ඒ සියල්ල වැඩ කර නැත. අවුරුදු ගණනක් තිස්සේ ආ ගිය ගමන්වලදී මා දුටුවේ බලාපොරොත්තු තැබිය හැකි රටක් නාස්තිවී යන සැටිය. එකාට එක චන්දයයි යන මූලික ප්‍රශ්නයක් විසඳුයේ නැත. ඉංග්‍රීසිය හැර පියා සිංහලය රාජ්‍ය භාෂාව කිරීමෙන් අවාසියට ගොදුරු වූ මිලියන දෙකක් වූ යාපනයේ දෙමළුන් නිතරම ඡන්ද බලයෙන් වැඩලීමට මිලියන අටක් වූ සිංහල බහුතරයට ඕනෑම විටක හැකි විය. පෙර රාජ්‍යාගමක් නොවීය. සිංහලයෝ බුද්ධාගම ජාතික ආගම බවට පත් කර ගත්හ.
1966 දී ලන්ඩනයේ සිට පෙරළා යන ගමන් මම අගමැති ඩඩ්ලි සේනානායක හමුවීමට කොළඹට ගියෙමි.. ඔහු මුදු මොළොක්, එන සැටියක් පිළිගන්නා, ඉරණමට ඉදිරියේ සිටින වැඩිහිටි මිනිසෙක් විය. එකල පැවති කොළඹ රාජකීය ගොල්ෆ් පිටියෙහි අනවසර පැල්පත් ද එළුවන් හා හරකුන් ද ගැන ඔහු සමාව අයැදියේය. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය හා මැතිවරණ නිසා එය නො වැළැක්විය හැකි යැයි ඔහු කීවේය. නගර මධ්‍යයෙහි මේ හරිතබර විවර ඉඩ තබා ගැනීම යුක්ති යුක්ත කිරීමට ඔහුට බැරි විය. ඔහු මා ඔවුන්ගේ සුන්දර කඳුකර නගරය වන නුවරඑළියට දුම්රියෙන් යැවීය. නිදහසින් පසු සිදුව තිබුණු දෑ ගැන එය ඉතාමත් හොඳම පාඩම විය. දුම්රියේ බොජුන් රියේ ආහාර විෂ සහිත විය. කුකුළු මස් දූෂණය වී ගඳ ගසයි. වහාම විවේකාගාරයට ගිය මට කෑ සියල්ල වමනය ගියේය. මේ නිසා මම බේරුණෙමි.
නුවරඑළියේ දී මා නතර වී සිටියේ පෙර බ්‍රිතාන්‍ය ආණ්ඩුකාරයන්ගේ කඳු නිවාසයේය. එය ජරාවාස වී තිබිණ. ඉංග්‍රීසි වන සරණක් මෙන් දිස් වූ උයන අතීතයෙහි සෙව්වන්දි මලින් පුරවා (තවමත් ඒවා ටිකක් තිබිණ) හොඳින් නඩත්තු කරන්න ඇත. මුහුදු මට්ටමෙන් අඩි 5000ක් පමණ උසින් පිහිටි එය පියකරු සිහිලස දනවයි. පෙර කළ සුන්දරව පැවති එම පිහිටියෙහි මම ගෝල්ෆ් කෙළියෙමි. කොළඹ පිටිය මෙන්ම එයද පැල්පත්, එළුවන් හා ගවයන් විසින් ආක්‍රමණය කොට තිබිණ.
රාත්‍රී ආහාර මේසේදී ධනවත් හා දුක්බර පෙනුමක් සහිත වැඩිහිටි සිංහලයෙක් මැතිවරණ පවත්නා හෙයින් සිදුවී තිබුණු දේ අනිවාර්ය බව පහදා දුන්නේය. සිංහලයන්ට අධිපති වර්ගය වීමට වුවමනා විය. තේ හා පොල් වගාවල කළමනාකාර තනතුරු බ්‍රිතාන්‍යයන්ගෙන්ද ජ්‍යෙෂ්ඨ සිවිල් නිලධාරි තනතුරු දෙමළුන්ගෙන්ද තමන්ටම ලබා ගැනීමට සිංහලයන්ට වුවමනා විය. මේ ආදිය නිසා ඔවුන්ට සිංහලය රාජ්‍ය භාෂාව කිරීමේ ශෝකාන්තය හරහා ගමන් කිරීමට සිදු විය. ඔවුන්ට මේ හේතු කොට බරපතල පාඩු විඳින්නට සිදුවිය. සියල්ලම සිංහලට හා දෙමළට පරිවර්තන කරන්නට සිදුවිය. එය හිමින් සිදු වන, කවරදාවත් ඉවර කළ නොහැකි දෙයක්ය. බහුතරයට සිංහලෙන්ද යාපනයේ දෙමළුන්ට දෙමළෙන් ද ලන්සින්ට ඉංග්‍රීසියෙන්ද වශයෙන් භාෂා තුනකින් ඉගැන්වීමට විශ්ව විද්‍යාල වලට සිදුවිය. මහනුවර විශ්ව විද්‍යාලයේදී වෙනස් භාෂා තුනකින් උගත් ඉංජිනේරුවන් එක් පාලමක් ඉදිකිරීමට සහභාගී වන්නේ කෙසේදැයි මම උපකුලපති ගෙන් ඇසීමි. බර්ගර්ජාතිකයෙකු ඔහු කේම්බ්‍රිජ් විශ්වවිද්‍යාල කරපටියක් පැළඳ සිටියේය. ඔහුට ආචාර්ය උපාධියක් තිබෙන බව මම එයින් හඳුනාගතිමි. “මහතාණනි, එය ඇමැතිවරුන් පිළිතුරු දිය යුතු දේශපාලන ප්‍රශ්නයක්” ඔහු කීය. පොත්පත් ගැන මම විමසීමි. මූලික පාඨ ග්‍රන්ථ සිංහලයට හා දෙමළුවට පරිවර්තන කොට ඇති බවත් ඒවා මුද්‍රණය වන විට නිතරම මුල් පොත් වල නව සංස්කරණ තුන හතරක් පළ වී හමාර බවත් කියමින් ඔහු පිළිතුරු දුන්නේය.
තේ වාතු යායවල් ශෝකජනක තත්ත්වයක විය. බ්‍රිතාන්‍යවතු අධිකාරීවරුන් වෙනුවට පත්කොට සිටි දේශීයයෝ බ්‍රිතාන්‍යයන් තරම් හොඳ නොවූහ. තද විනයක් නොවූ හෙයින් තේ දළු නෙලන්නියෝ දළු පමණක් නොව තේ වලට හොඳ නැති මෝරපු කොළද නෙළූහ. පොල් වතු වලටද නරක කාලයක් ලබා තිබිණ. ඒ සියල්ල රට පාලනය කරන්නේ කෙසේදැයි ඉගෙන ගැනීම සඳහා මිනිසුන්ට ගෙවන්නට සිදුවූ වන්දිය යයි ඒ තලතුනා සිංහලයා කීය. 1978 දී ඔස්ට්‍රේලියාවේ පැවති සමුළුවක දී අලුතින් තේරී පත් වූ අගමැති ජූනියර් රිචඩ්ජයවර්ධන හමුවන තෙක්ම මා අවුරුදු ගණනකින් ලංකාවට ගොස් තිබුණේ නැත. 1972 දී අගමැති සිරිමා බණ්ඩාරනායක රටේ සිලෝන් යන නම ශ්‍රී ලංකා යයි වෙනස්කොට එය ජනරජයක් බවට පත්කොට තිබිණ. මේ වෙනසින් රටේ ධනය නම් වැඩි නොවීය. එහි තේ තාමත් විකුණනු ලබන්නේ “සිලෝන් ටී” යනුවෙනි.
සොලමන් ඩයස් මණ්ඩාරනායක මෙන්ම කිතුනුවකුව උපන් ජයවර්ධන ද ජනතාව සමග අනන්‍ය වීම සඳහා ජාතිවාදය වැළඳ ගත්තෙකි. වර්ෂ සත්තෑවක් වන තම ජීවිත කාලයේ දී ඔහු දේශපාලනය තුළ නැගී ද බැස ද තිබිණ. වැඩිහරියක් බැස තිබිණ. පහත දැමුණු ඉලක්ක පිළිගැනීම මගින් ඔහු ප්‍රඥාවන්ත වී සිටියේය. ඔහුට ශ්‍රී ලංකාව බංකොලොත් කිරීමට හේතු වූ සමාජවාදී ප්‍රතිපත්ති වලින් බැහැරවීමට වුවමනා විය. සිඩ්නි නුවරදී මා හමුවිමෙන් පසු ඔහු සිංගප්පුරුවට ආවේය. ඒ ලංකාව දියුණු කිරීමට අප සහභාගි කරවා ගැනීම පිණිස යයි ඔහු කීවේය. ඔහුගේ ප්‍රායෝගික ප්‍රවේශය මගේ සිත් ගත්තේය. එහෙයින් 1978 දී මම ලංකාවට ගොස් ඒමට කැමති වීමි. යාපනයේ දෙමළ ජනයාට ස්වෛරීත්වය දෙමැයි ඔහු කීය. දෙමළ ජනය කෙරෙහි සිංහලයන් පවත්වන පරමාධිපත්‍යය ඉවත් කිරීමට ඔහුට නොහැකි බව මට වටහා ගත නොහැකි විය. මේ පරමාධිපත්‍යය 1983 දී සිවිල් යුද්ධය අවුලවා සමෘද්ධිමත් ශ්‍රී ලංකාවක් පිළිබඳ බලාපොරොත්තු පරම්පරා ගණනාවකට නොවේ නම් බොහෝ වර්ෂ ගණනාවකට වනසා දැම්මේය.
ඔහු තුළ ඇතැම් දුබලතා විය ඔහුට ගුවන් සේවයක් අරඹන්නට උවමනා විය. එය ප්‍රග තියේ සංකේතයක් හෙයිනි. සිංගප්පූරු ගුවන් සේවය හොඳ ශ්‍රී ලාංකික කපිතාන් වරයකු සේවයේ යොදවා තිබිණ. මා ඔහු මුදා හරිත් ඇයි ජයවර්ධන විමසීය. සත්තකින්ම මට එය කළ හැකිය. එහත් ගුවන් සේවා පයිලට්වරයෙක් ගුවන් සේවාවක් පාලනය කිරීමට කෙසේ නම් සමත් වේදැයි මම ඇසීමි. ඔහුට සිංගප්පූරු ගුවන් සේවයේ උදව් අවශ්‍ය විය. අපි උදව් කළෙමු. මම ඔහුට මෙසේ අවවාද කළෙමි. ගුවන් සේවයක් පිහිටවීම ඔබගේ ප්‍රමුඛතාවය නොවිය යුතුය. ගුවනත් කිරීම සඳහා කුසලතා පූර්ණ හා හොඳ පරිපාලකයන් බොහෝ දෙනෙකුගේ සේවය අවශ්‍ය වේ. මේ මොහොතේ ඔබට එවැන්නන් අවශ්‍ය වන්නේ වාරි කර්මාන්තය, කෘෂිකර්මය, නිවාස සැපයුම, කර්මාන්ත සංවර්ධනය හා වෙනත් බොහෝ ව්‍යාපෘති සඳහාය. ගුවන් සේවයක් යනු බොරු අලංකරණයකි. සංවර්ධනය වන ශ්‍රී ලංකාවට එහි දැවැන්ත වටිනාකමක් නැත.
එහෙත් ඔහු තරයේම ඉල්ලා සිටියේය. එහායින් අපි සය මසකින් එය ගුවනත් කිරීමට උදව් කළෙමු; මාස දෙකේ සිට තුන තෙක් කාල පරිච්ඡේද්‍ය සඳහා සිංගප්පූරු ගුවන් සේවයේ සේවකයන් අසූ දෙනෙකුන් මුදාහළෙමු; ලොව පුරා සිටින අපේ වෙළඳ නියෝජිතයන මගින් උදව් කළෙමු.විදේශ වල කාර්යාල පිහිටුවා දුනිමු; පුහුණු මධ්‍යස්ථාන සංවර්ධනය කර දුනිමු. මේ ආදී නොයෙක් දෑ කර දුනිමු. එහෙත් මනා සිහි බුද්ධියෙන් යුතු මුඳුන් කළමනාකරණයක් නොවීය. මේ නව ගුවන් සේවයේ සභාපති බවට පත් වූ යට කී පයිලට් තැන අපගේ උපදෙස් නොතකා පාවිච්චි කළ පරණ ගුවන් යානා දෙකක් මිලදී ගැනීමට තීරණය කළ කල්හි තවදුරටත් උපකාර නොකිරීමට තීරණය කළෙමු .තම ධාරිතාව පස් ගුණයකින් ව්‍යාප්ත කිරීම, සෘණාත්මක මුදල් ගලනය, පුහුණු සේවක මණ්ඩල ඌනතාව, විශ්වාසය තැබිය නොහැකි ගුවන් ගමන්, අඩුකම යන මේ ගැටලු වලට මුහුණපා සිටි මේ ගුවන් සේවය අසාර්ථක වීමටම නියමිත විය. එසේම එය අසාර්ථක විය.
ශ්‍රී ලංකා පාලකයන් තම රට සිංගප්පූරුව අනුව සකසා ගනිම්හ යි කියනු ඇසීම අපට බොරු වර්ණාවක් විය. සිංගප්පූරු ආකාරයේ ප්‍රදේශ බලපත්‍ර ක්‍රමයක් සකසම්හ යි ඔවුහු කීහ. කොළඹ නගරයට එන වාහන අඩු කිරීමට. එහත් එය කෙරුනේ නැත. එක්දාස් නමසිය අසූ දෙකේ දී ඔවුහු අපේ ක්‍රමය අනුව නිවාස සැපයීම් ක්‍රමයක් ඇරඹූහ. එහත් ඊට ඇති තරම් මුදල් නොයොදවන ලදී. සිංගප්පූරුවට වඩා යන්තම් කුඩා නිදහස් වෙළද කලාපයක් පිහිටවූහ. දෙමළ කොටින් නොවුහූ නම් එය වැඩ කරන්ට ඉඩ තිබිණි. ඔවුන්ගේ ත්‍රස්තවාදී උපක්‍රමවලින් බියපත් වූ ආයෝජකයෝ ගියහා; නො ආහ.
ජයවර්ධන කළ ලොකුම වරද නම් වියළි කලාපයේ සකස් කළ ඉඩම් බෙදා දුන් ආකාරයයි. විදේශ ආධාර ලැබ ඔහු වැව් පදනම් කොට ගත් කඳුවල තෙත් පෙදෙසින් ගෙන ආ ජලය රැඳවිය හැකි පැරණි ජල සම්පාදන ක්‍රමයක් යළි පණ ගැන්වීය. අවාසනාවට ඔහු එසේ සකස් කළ ඉඩම් සිංහලයන්ට දුන්නේය. ඓතිහාසිකව මේ වියළි කලාපයේ ගොවියන්ව සිටි දෙමළුන්ට නොදුන්නේය. අත්හැර දමන ලැබ මිරිකී ගිය ඔවූහු දෙමළ කොටි ව්‍යාපාරය ශක්තිමත් කළහ. ජයවර්ධනගේ පෞද්ගලික ලේකම් තනතුර දැරූ දෙමළ ජාතිකයා ජයවර්ධන කළ දේ තීරණාත්මක වැරැද්දක් බව මට කීවේය. ඉන්පසු වූ ඇති වූ සිවිල් යුද්ධය පනස් දහසක් මරා දැමීය. ඊටත් වඩා හදිසි අනතුරු ඇති කළේය. බොහෝ නායකයන් ඝාතනය කළේය. පසළොස් වසකටද වඩා ගත වී ඇත. එය අඩුවන බවක් දක්නට නැත.
වෙහෙස පත් වූවකු ලෙස ජයවර්ධන 1988 දී විශ්‍රාම ගියේය. ඔහුට කිසිම විසඳුමක් නොවීය. ඔහුගේ අනු ප්‍රාප්තික රණසිංහ ප්‍රේමදාස සිංහලෝත්තමවාදියෙක් විය. ඉන්දීය හමුදා පිටත් කිරීමට ඔහුට උවමනා විය.එය බුද්ධිමත් නොවිය. ඔවුහු ශ්‍රී ලංකාව සඳහා ජුගුප්සාජනක කටයුත්තක් කර දෙමින් සිටියෝය. ඉන්දියානු හමුදා පිටත්ව ගිය කල්හි ඔහු වඩාත් නරක තත්ත්වයකට පත් විය. ඔහු දෙමළ කොටින් සමඟ සාකච්ඡා කිරීමට තැත් කළේය. එය අසාර්ථක විය. ඔහු ඔවුන්ට ප්‍රමාණවත් ඉඩක් දීමට කැමති නොවීය. ජනාධිපති වීමෙන් පසුව ඔහු කීප වරක් සිංගප්පූරුවේදී හමුවීමි. යුද්ධයා අවි බලයෙන් නැවැත්විය නොහැකි බව ඔහුට ඔප්පු කිරීමට මම තැත් කළෙමි. යාපනයේ දෙමළුන්ටත් අවශ්‍ය ලෝකයාටත් යහපත් වන්නේ දේශපාලන විසඳුමකි. . එවිට දෙමළ නිදහස් ව්‍යාපාරයේ මධ්‍යස්ථ ව්‍යවස්ථාවාදී න් කොටසට එය ප්‍රතික්‍ෂේප කල නොහැකිය. ඔහුගේ අරමුණ විය යුත්තේ මැතිවරණ මගින් තමන්ව පාලනය කර ගැනීමට දෙමළුන්ට නිදහස දීම මගින් ත්‍රරස්තවාදීන්ට මහජන සහයෝගය අහිමි කිරීම යයි මම තර්ක කළෙමි. තමාට ඔවුන් වනසාලිය හැකි යැයි ඔහු විශ්වාස කළේය. 1991 හා 1992 ඔහු දෙමළුන්ට එරෙහි ප්‍රධාන සටන් සඳහා ශ්‍රී ලංකා හමුදාව යැවීය.ඔවුහු සාර්ථක නොවූහා. 1993 මැයි දින පෙළපාලියකදී මරාගෙන මැරෙන බෝම්බකරුවෙක් වීදි පෙළපාළියක් මගින් ඔහුට කිට්ටු කළේය. ඔහු හා තවත් බොහෝ දෙනා මියගියහ.
ඔහුගේ අනු ප්‍රාප්තික චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග සාකච්ඡාව හා යුද්ධය යන දෙකම කළාය. ඇය යාපන අර්ධද්වීපය යළි අල්ල ගත් නමුත් දෙමළ කොටින් නොවැනසුවාය. සටන් කෙරීගෙන යයි. ඉංග්‍රීසි භාෂාවට “Serendipity සෙරෙන්ඩිපිටි - ස්වර්ණදීපිකත්වය” යන පදය ගෙන දුන් “Serendip සෙරෙන්ඩිප් - ස්වර්ණදීපය” යන පැරැණි නමින් යුතු රට දැන් යුද්ධයේ, දුක් විඳීමේ, ශෝකයේ හා බලාපොරොත්තු රහිත බවේ සංකේතයක් වී තිබීම ශෝක ජනකය.
ලී ක්වාන් යූ මහතා කියන සැම දෙයටම මම එකඟ නොවෙමි. එහෙත් ඔහු කියන දැයින් එකක් පැහැදිලිය. කොම්ප්‍රදෝරු ධනපති පංතීන්ට පසුගාමී රටවල ධනේශ්වර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විප්ලවයේ කර්තව්‍යයන් ඉටුකළ නොහැකිය.
