සමනළ වැව කාන්දුව

සමනළ වැව කාන්දුව 

කාන්දුව ඇරඹුන  ස්ථානය 

පසුගිය දිනක බ්ලොග් අඩවියක  ජල විදුලි බලාගාර පිලිබඳ ලිපියක් පළවිය. එහිදී මම  සමනලවැව ජල විදුලි බලාගාරයේ ජල කාන්දුව පිළිබඳව  සඳහනක් කලෙමි. ඒ ගැන විස්තරයක් සපයන්නට මා පොරොන්දු නිසා තව දුරටත් සොයා බැලීමක් කලෙමි.

මෙසේ  සොයද්දී  ලංකාවේ පළමු සුළඟින් ක්‍රියාත්මක වන පුනර්ජනනීය විදුල බලාගාරය මන්නාරම දී අගමැතිතුමා අතින් මෑතකදී විවෘත  වූ බවට පුවතක් දුටුවෙමි. මෙය ඉතා සාවද්‍ය පුවතක්  බව හොඳින් දනිමි. මා එසේ කියන්නේ අපේ විශ්ව විද්‍යාලයේ (මොස්කව් විදුලිබල හා බලශක්ති විශ්ව විද්‍යාලයේ)  උගත් හේමාලි සෙනෙවිරත්න (nee කරුණානායක )   ලංකාවේ පළමු සුළඟ මගින් විදුලිය ජනනය කරන  විදුලි බලාගාරයේ (pilot project) භාර විදුලි ඉංජිනේරුවරිය ලෙස රැකියාව කල හෙයිනි. එය පිහිටා  තිබුනේ හම්බන්තොටය. ශ්‍රී ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලය මගින් මෙය ස්ථාපිත කෙරුනේ  (commissioned) 1999 දීය. එකකින්  කිලෝවොට් 600 උත්පාදනය කරන  සුලන් ටර්බයින් පහක් මෙහි තිබුණි. (මුළු උත්පාදනය මෙගාවොට් තුනකි)( five NEG Micon M1500-600 wind turbines of 600 KW each. )  . එසේනම් එයට සිදුවූයේ කුමක්ද? හම්බන්තොට සෑහෙන ඉඩම් ප්‍රමාණයක් චීනයට වසර 7-8 කට කලින්  බදු දෙන ලදී. ඒ බදුදෙන ඉඩම් වලට CEB එකට අයත් බලාගාරය පිහිටවා තිබුණු ඉඩමද ඇතුලත් විය. මෙහි ප්‍රතිඵලය වූයේ  ශ්‍රී  ලංකා විදුලි මණ්ඩලයට විශාල මුදලක් චීන සමාගමට කුලිය වශයෙන් ලංකාවේම ඉඩමකට ගෙවන්නට සිදුවීමයි.එය අවාසි සහගත හෙයින් මේ කුඩා බලාගාරය අත හැර දමන්නට ඇත.  

සමනල වැව  බලාගාරය ඉහල සිට බලන විට 

සමනල වැව ජල විදුලි  බලාගාරයක් පිහිටවීම පිළිබඳව මුල් අදහස ඉදිරිපත්  කෙරුනේ සිරිමා බණ්ඩාරනායක රජයටය. ඒ සඳහා කල ශක්‍යතා අධ්‍යනය සෝවියට් භූ විද්‍යාඥයන්  හා ඉංජිනේරුවන් ගේ ආධාරයෙන් කරන ලදී. සෝවියට් වරු ජල විදුලි බලාගාර සැදීමේ දක්ෂයින්  හෙයින් (සයනා සුශේන්ස්කයා මෙගාවොට් 6000, ක්‍රස්නයර්ස්ක් මෙගාවොට් 6000, අස්වාන් වේල්ල)  මේ ගැන මට සැකයක් නැත. සෝවියට් විද්‍යාඥයන් සමනලවැව අවට හුණුගල් සහිත පස නිරීක්ෂණය කළ අතර වේල්ලක් බැඳ  ජලය විශාල ප්‍රමාණයක් එකතු වුන හොත් හුණුගල් පස තුලින් ජලය කාන්දු  විය හැකි බැවින් එතැන බලාගාරයක් තැනීම නුසුදුසු බවට නිගමනය කළහ. 

නමුත් ජයවර්ධනය රජය යටතේ 1986 දී සමනල වැව වේල්ල හා බලාගාරය ඉදි කිරීමට  දේශපාලන තීන්දුවක් ගන්නා ලදී. එහි හරි වැරැද්ද  කෙසේ වෙතත් අද ශ්‍රී  ලංකාවට  අවශ්‍ය විදුලි බලයෙන් විශාල ප්‍රමාණයක් සමනල වැව බලාගාරයෙන් ජනනය වෙයි. මේ යෝජනා ක්‍රමයට  අඩු පොලියට ණය මුදල සපයන ලද්දේ ජපාන හා බ්‍රිතාන්‍ය රජයන් විසිනි. 

කාන්දුව ඇරඹුන  ස්ථානය 

කාන්දුවන ජලය පිටතට යන මාර්ගය 

සමනල වැව වේල්ල මීටර 100 පමණ උස වන අතර දිගින් මීටර් 530කි . ජල ධාරිතාවය කියුබික් මීටර් මිලියන් 218ක් පමණ වේ.  ජලය පිරවෙන විට ජල කාන්දුව සෝවියට් විද්‍යාඥයන් කී  ලෙසම පටන් ගැනුනි. බලාගාරය හා කාන්දුව ගැන වැඩි විස්තර අපිතොපි බ්ලොගයෙන් කියවන්න. නැත්නම් විකිපෙඩියා යොමුවට යන්න.  

මුලින්ම මේ කාන්දුවන  ස්ථානයෙන් දුර්වල ස්ථානයක  පස බිඳගෙන ජලය එලියට පැමිණ ඇත. වතුර ලීටර 2100 පමණ කාන්දුවෙන  අතර ඒ දකුණු ප්‍රදේශයේ සුළු වශයෙන්  පස නාය යාමද සිදු වුනි. නමුත් ජලාශයේ විශාලත්වය නිසා ජල විදුලි ජනනය අඩුවීමට එය බලපෑවේ නැත. සමනල වැව ප්‍රධාන බලාගාරයේ මෙගාවොට් 62 ටර්බයින්  දෙකක් තිබේ. එහි  මුළු ධාරිතාවය ඒ අනුව මෙගාවොට් 124කි. 

 එකම ප්‍රශ්නය කාන්දුව විශාලවී මුළු ජල කඳ එතැනට යොමුවී පැත්තක් බිඳී  යාමේ තර්ජනයයි. නමුත් විදුලි බල මණ්ඩලය විසින්  නොයෙකුත් උපක්‍රම  භාවිතා කරමින් කාන්දුව වසන්නට උත්සාහ  කළහ.  පස් හා විශේෂිත මැටි වර්ගයක් පිරවීම මින් ප්‍රධාන තැනක් ගති. නමුත් මේවායින් කාන්දුවේ  නැවැත්වීමක් සිදු නොවුනි. මින් ප්‍රධාන බලපෑමක් සිදු වුනේ පහල නිම්නයේ කෘෂි  කාර්මික කටයුතු වලටය. ඒවාට ජලය මද විය. වෙනම සොරොව්වක් (IRV ) මගින් කෘෂිකාර්මික ජලය මුදා හැරීමට තිබුනද කාන්දුව නිසා මුදාහරින ජලය  අඩුවන බව පෙනී ගියේය. 

කාන්දුව ඇරඹුන ස්ථානය 

අප 2018 දී ගිය වෙලේ දැනගත්තේ විදුලි බල මණ්ඩලයේ ඉංජිනේරුවන්  ඒ සඳහා ඉතා හොඳ විසඳුමක් ඉදිරිපත් කර තිබෙන බවයි. ඒ නම් එම කාන්දුවන ජලයේ ප්‍රධාන ස්ථානයක් තෝරා  එම ජලය වෙනත් පිටත් මාර්ගයක් මගින් (exit) මගින් තවත් කුඩා ජල විදුලි බලාගාරයකට එය යොමු කිරීමයි. (උඩම පින්තූරය හා පහල පින්තූර) මෙයින්  එම කාන්දුවන ජලය  මගින් විදුලිය උපද්දවා එය ද ජාතික පද්ධතියට එකතු කරන ලදී. මෙය මෙගාවොට් 1.2 පමණ අඩු අගයක් ඇති කුඩා විදුලි බලා ගාරයකි . 

එසේම එයින් කිසියම්  ප්‍රමාණයකට කාන්දුව පාලනය කිරිමටද හැකි විය. එයට හේතුව කාන්දු වන ස්ථානය අවට  හුණු ගල් , වැලි හා පස්  ජලය සමග ඇදගෙන ගොස් එම වටප්‍රමාණය විශාල වන අවදානම මෙයින් පහවගොස් ඇති බැවිනි.    එය එසේ නමුත් වෙනත් තැනකින් කාන්දුවක් මතු වේදැයි  සොයා බැලීමට ඉංජිනේරුවන් නිතර විමසිල්ලෙන්  සිටිති.

එවකට සිටි මහවැලි ඇමතිවරයා  විදුලි ඉංජිනේරුවන්ගේ අදහස් ද විමසා සමනල වැව  යෝජනා ක්‍රමය ක්‍රියාත්මක කිරීම ගැන ඔහුට දොසක් කිව නොහැක්කේ එමගින් ජනනය කරන විදුලි බලය නොවන්නට ශ්‍රී ලංකාවේ  විදුලි අර්බුදය තවත් උග්‍ර වන්නට ඉඩ තිබූ  නිසාවෙනි. 

විදුලි බල මණ්ඩලයේ විදුලි ඉංජිනේරුවන් හෝ ඒ ගැන දන්නා අය මේ ලිපියේ කරුණු වල වරදක් ඇත්නම් ප්‍රතිචාරයක්  මගින් දන්වන්න.

අපිතොපි බ්ලොග් අඩවියේ ලිපිය 

https://en.wikipedia.org/wiki/Samanala_Dam

https://en.wikipedia.org/wiki/Hambantota_Wind_Farm

එකිබස්තුස් ගමන

මම "පොල්කට්ටෙන් එපිටට"  පොතේ අගටම ඇති  ලිපියේ ලිවූ අදහසක් වූයේ කිසියම් අහඹු සිද්ධියකින් මුළු ජීවිතයේම ගමන්මග වෙනස් විය හැකි බවය. එය එක වරක් නොව කිහිප වතාවක්ම සිදු විය හැක්කේ  අපේ ජිවිත,  කොතරම් අපට අවශ්‍ය ආකාරයට රේඛීය දිශානතියකට ගෙනයාමට තැත් කළත් සැමවිටම එය එසේ වීම අනිවාර්ය නොවන නිසාය.  හැබැයි ඒවා එසේ සිදුවන්නේ කිසියම් අමුතු බලවේගයක් නිසා නොව අපගේ අතපසුවීමක් නිසාවෙන් හෝ අපට පාලනය කළ නොහැකි නීති රීති හෝ සිද්ධි සමුදායන් නිසාය.

මගේ එකිබස්තුස් ගමන ගැන දැනට සිටින යහළුවන් හෝ සෝවියට් දේශයේ සිටි යහළුවන් කිසිවෙකුත් දන්නේ නැත. මා කීවේ මගේ පියාට පමණි. ඒ හා සම්බන්ධ රැකියාව ලැබේද  නැත්ද යන්න  පිළිබඳව හරි ඇගයුමක් නොතිබීම නිසා විය හැක. 

 

සෝවියට් දේශය 1991 අවසානයේ බිඳ වැටුණු පසු සමුහාණ්ඩු පහලවම නිදහස ලබා වෙන්ව ගියහ. ඊට අනුරූපව යටපත් කර තිබූ මේ රටවල ජාතිවාදය ඉස්මුදුන් වලටම ගලා ආයේය. බහුතරයක්  මුස්ලිම්වරුන් වෙසෙන කසාක්ස්තානය (බොහෝ අය වැරදියට හඳුන්වන කසකස්ථානය ) ටද එයින් මිදෙන්නට නොහැකි විය. ස්ටාලින් ගේ කාලයේ පිටුවහල් කරන ලද බොහෝ ජර්මන් වරු එහි සිටියහ. මින් සමහරෙක්  දෙවන ලෝක යුද්ධය නිසා හසුවූ යුධ සිරකරුවන්ය. මොවුන් හැඳින්වුනේ සෝවියට් ජර්මන්වරු ලෙසය. කසාකයන් මුලින්ම රටින් එළවා දැමුවේ ඔවුන්වය. ජර්මන් රජය මේ සියල්ලන්ම භාර ගැනීමට කැමති විය. ඊළඟට පැමිණියේ සෝවියට් කාලයේ පදිංචි කරනලද  රුසියානුවන් හා අනිකුත් ජාතීන් ගේ වාරයයි. මෙසේ රුසියාවට ආපසු පිටමන් කරන ලද  රුසියානුන්ට හරි හමන් ඉන්නට හිටින්නට තැනක් තිබුනේද නැත. බොහෝ අය තම තමන්ගේ නෑදෑයන් ගේ යහළුවන් ගේ ගෙවල අමාරුවෙන් ජීවත් වූහ. 

මෙසේ එළවන ලද අය බොහොමයක් වෘත්තිකයන් විය. එනම් ඉංජිනේරු, වෛද්‍ය, කාර්මික ශිල්පින් , ගුරු වෘත්තියේ යෙදුනවුන් හෝ  කිසියම් ශිල්පයක් උගත් අය විය. කසාක් වරු හිතුවේ ඔවුන්ට ඇති ශ්‍රම ශක්තිය ප්‍රමාණවත් යැයි කියාය. නමුත් එසේ වූයේ නැත.      

ඒ දිනවල අයැදුම්පත් දැමූ  රැකියා දෙකක් මට මතකය.  එකක්  රදර්ෆර්ඩ් ඇපල්ටන් පර්යේෂණාගාරයේ කනිෂ්ඨ ඉංජිනේරු තනතුරකි. මේ අර එර්නස්ට් රද්ර්ෆර්ඩ් ගේ සිසුන් දෙදෙනෙකු වන ගෛගර් හා මාර්ස්ඩන් පරමාණුක න්‍යෂ්ටිය සොයාගත් රන් වළල්ලට ඇල්ෆා අංශුන් යැවූ පරීක්ෂණය කල තැනමය.  මට ඒ රැකියාව ලැබුනේ නැත. සම්මුඛ පරීක්ෂණයේදී මගේ ඉංග්‍රීසි හොඳ නැති බව මටම වැටහුණි. මට දැනුත්  සිතෙන්නේ  මා ඒ තැනට ගියේ එහි නමට ඇති ගෞරවය  හා ස්ථානය දැක ගැනීමට මිස රැකියාවක් ලැබේ යයි බලාපොරොත්තුවෙන් නොවන බවය. එකල මම රෝයල් ඊගල් නමැති හෝටලයක මොස්කව්  ස්ටේට් යුනියේ ලොමොනොසව් මණ්ඩපයේ උගත් බුද්ධි හිත්තැටිය සමග  කළමනාකාර තනතුරක් දැරුවෙමි. සම්මුඛ පරීක්ෂණ මඩුල්ල  මට ආපසු එම රැකියාවටම යන්නට කීහ.   

ඇමෙරිකානු  AES ආයතනයට  කෙන්ට් වල මෙඩ්වේ හි තාප (ගෑස්)  විදුලිබලාගාරය අයත්ව තිබුණි. පුවත්පත් දැන්වීමක ඔවුන් කසාක්ස්තාන්  එකිබස්තුස් බලාගාරයේ සේවයට ඉන්ජිනේරුවන් කැඳවන බව දැක අයදුම්පතක් දැමුවෙමි. ඔවුන් එයට ඒ වනවිට ආයෝජනය කර නොතිබූ  අතර දත්ත සෙවීමේ චාරිකාවක් සංවිධානය කර තිබුණි. (fact finding mission). මෙඩ්වේ බලාගාරයේ ප්‍රධාන විධායක ඉංජිනේරුවරුන් දෙදෙනා සහ අයර්ලන්ත අධි වෝල්ටීයතා ඉන්ජිනේරුවෙකුද ඊශ්‍රායල සම්භවයක් ඇති AES ආයතනයේ අධ්‍යක්ෂකවරයෙකු ගෙන්ද සමන්විතවූ  ගමනට මා බඳවා ගනු ලැබුවේ තාක්ෂණික පරිවර්තකයෙකු  ලෙසිනි. (technical translator). නමුත් ඔවුන්ට ඇත්තටම අවශ්‍ය වූයේ කසාක්ස්වරුන් ප්‍රධාන සාකච්ඡා වලදී සඟවන දේ ඔවුන් සමග කතාබස් කොට දැනගැනීමයි.  ඇමෙරිකානු සමාගමට බලාගාරයේ ඇත්ත වටිනාකම දැනගැනීමට අවශ්‍යව තිබුණි. අධ්‍යක්ෂවරුන් හා වෙළඳ නියෝජිතයන් ගිය මුල් සංචාර වලදී කසාක්ස්වරුන් බොහෝ දේ සඟවන බව ඔවුන්ට වැටහී තිබුණි. ඉංජිනේරුවන් යැව්වේ ඒ නිසාය.  

 

මේ ගමනේදී මට පැහැදිලිවූ එක දෙයක් විය. ශ්‍රී ලංකාවෙන් ඇමෙරිකා  එක්සත් ජනපදය වැනි රටවල රැකියාවන්ට ගිය සමහරු සෝවියට් අධ්‍යාපනය හා තාක්ෂණික, විද්‍යාත්මක ක්ෂේත්‍රයන් හි ජයග්‍රහණ බොහෝ විට අවතක්සේරු කරනු මම දිටිමි. ශ්‍රී ලංකාවේ  විශ්ව විද්‍යාල අධ්‍යාපනය ලද ඇතැමුන් අතරද මේ අදහස් ම තිබෙනු මා  දැක තිබේ. නමුත් අපේ කණ්ඩායමේ  ඇමෙරිකන් ප්‍රධාන ඉංජිනේරුවන් හෝ බ්‍රිතාන්‍ය ඉංජිනේරුවා සෝවියට් තාක්ෂණික හපන්කම් ගැන කතා කළේ ප්‍රශංසා මුඛයෙනි. සෝවියට්  ඉංජිනේරුවන්ට බටහිර තරම් පහසුකම් තිබුනේ වඩාත් දියුණු දේ නිපදවීමට හැකියාවක් තිබු බව ඔවුහු පිළිගත්හ.

  

ඒ දිනවල ලෝකයේ උසම චිම්නි දෙක  (මීටර 330) සහිත ගල් අඟුරු වලින් ක්‍රියා කරන තාප  විදුලි බලාගාරය තිබුනේ   එකිබස්තුස් වලය. මෙගාවොට් 500 ටර්බයින් හතරක් තිබූ එහි මුළු ධාරිතාවය මෙගාවොට් 4000කි. සෝවියට් වරු එය සාදා නිම කලේ 1980 දීය.  සෝවියට් දේශයේ අභාවයෙන් පසු කසාක්ස්වරුන්  අතට ගිය විදුලි බලාගාරයේ  නිසි අලුත්වැඩියා කිරීම් පැහැර හැර තිබුණි.    අලුත්වැඩියා කිරීමට ද්‍රව්‍ය, උපකරණ හා පුහුණු ශ්‍රමයද ඔවුන්ට නොතිබුණි. ඔවුන් ඉහත කි පරිදි  රුසියානු සහ ජර්මන් පුහුණු ශ්‍රමිකයන් රටින් එලවිමද තත්වය තවත් අල වීමට හේතුවක් විය.  මේ කාලයේදී එක  මෙගාවොට් පන්සීයක ටර්බයිනයක් පුපුරා ගොස් ටර්බයිනයේ කෑල්ලක් උස වහලය පසාරු කරගෙන ගොස් තිබුණි. එනිසා අප එහි යනවිට ඉතිරිව  තිබුනේ  ටර්බයින් තුනක් පමණි.  බලාගාරයේ  ධාරිතාවය මෙගාවොට් 650 කට පමණ අඩුවී තිබුණි. (මේ විනාශවුණු කොටස ඡායාරූප  ගත කරන්නට ඔවුන් මට අවසර දුන්නේ නැත). ඔවුන් බලාගාරයේ මුළු ධාරිතාවය පිලිබඳව  කලින් ලබාදුන් දත්ත වැරදි බව මේ ගමනේදී සොයා ගැනුනි. 

බලාගාරය 

අප  එකිබස්තුස් වලට ගමන් කලේ සැහැල්ලු ගුවන් යානයකිනි. එහිදී නැවතී සිටියේ අල්මාති නගරයේ රකත් මාළිගය නමින් හඳුන්වන විශාලතම  හෝටලයේය.   හෝටලයේ එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයට අයත් පිරිස් මෙන්ම බටහිර සමාගම් වල සේවකයන් බොහොමයක්ද රැඳී සිටියහ. සෝවියට් දේශයෙන් වෙන්වූ පසු මේ රටවල බටහිරයන්ගේ ආගමනය හා ආයෝජනය ගලා ඒම ප්‍රබලව සිදුවුණි. එකිබස්තුවලදී මට හමුවුණු පිරිස අතරේ නූර් නම් භාෂා පරිවර්තිකාවද වූවාය. කසාක්ස් නියෝජිතනයන්  හා බලාගාරයේ අධ්‍යක්ෂක වරුන් අපට ඉතා හොඳින් සැලකූහ.  

රකත් පැලස්  හෝටලය 

පැලස් හෝටලය  ඉදිරිපස 

අපේ කණ්ඩායම 

එකිබස්තුස් හි කුඩා ගුවන් තොටුපල 

එකිබස්තුස් පිලිබඳ කතා  කරන විට මතකයට එන  තවත් වැදගත් කාරනා දෙකක් තිබේ. එකක් නම් ඇලෙක්සැන්ඩර් සොල්ෂෙනිට්සින් නමැති මහා ලේඛකයා පිටුවහල් කෙරුණේද මේ නගරයට වීමයි. එසේ නම් එයට සම්බන්ධ දෙවන කරුණ කුප්‍රකට ගුලාග් නමැති කම්කරු කඳවුරද තිබුනේ මෙහි වීමයි. සොල්ෂෙනිට්සින් "ඉවාන් දෙනිසෝවිච් ගේ දවසක් පොත" ලියන්නේ  ද මේ ගුලාගය ගැනය. 

මේ ගමනේදී මට අමුතුම සිදුවීමකට මුහුණ පෑමට සිදුවුණි. අපගේ  ගුවන් ටිකට් පත තිබුනේ ලන්ඩනයෙන් ජර්මනියේ ෆ්‍රෑන්ක්ෆට් වලටත් (ට්‍රාන්සිට්)   එතනින් අල්මාති (අල්මා අටා ) නගරයටත්ය.  ජර්මනියේ ෆ්‍රෑන්ක්ෆට් ගුවන් තොටුපළේදී යානයට පැමිණි ජර්මන් පොලිසිය මට  ඔවුන් සමග එන්න යැයි කියා මුළු ට්‍රාන්සිට් කාලය පුරාවට මා  ඔවුන් සමග තබා ගත්තේය. ඉන්පසු දෙවන යානයට ඇරලවද්දී කණ්ඩායමේ අනිකුත් හතර දෙනා කලබලයට පත්ව සිටියහ. මා පසුව දැනගත් පරිදි හේතුව වූයේ මගේ ශ්‍රී  ලංකා ගුවන් ගමන් බලපත්‍රයයි. මොස්කව් හා කසාක්ස්තාන්වල සිට වෙනත් රටකට ගුවන් ගමන් බලපත්‍ර ගෙන පැමිණෙන ශ්‍රී ලාංකිකයන් ෆ්‍රෑන්ක්ෆට් හි නතර වී දේශපාලන රැකවරණ ඉල්ලන  නිසා ඔවුන්  ශ්‍රී ලාංකික ගමන් බලපත්‍ර හිමි ට්‍රාන්සිට් මගීන් මෙලෙස තබා ගන්නා බව ඊශ්‍රායල සාමාජිකයා  දැන ගත්තේය. (ඔහුට හොඳින් ජර්මන් බස කතා කිරීමට හැකි අයෙකි )  ජර්මන් රජය මෙය පසුව ඉවත් කරගත්තේ ලන්ඩන් හා මොස්කව් වල නිලධාරීන් රඳවා තැබීමෙනි.

කෙසේ හෝ මේ සිද්ධිය නිසා මට කසාක්ස්ථානයේ බලාපොරොත්තු වූ ඉංජිනේරු රැකියාව නොලැබුණි. සමහරවිට ඔවුන්ට අවශ්‍යව තිබුනේ  රටවල් දෙක තුනක් අතර පහසුවෙන් සංචාරය කළ හැකි අයෙක් බව පසුව ප්‍රධාන විධායක ඉංජිනේරුවා හා කතා කිරීමේදී පැහැදිලි විය. ඔවුන් වසර දෙකකට පසු එම බලාගාරය මිලදී ගත් අතර (ආයෝජනය කළ අතර)  දැන් නැවතත්  එය කසාක්ස්තාන සමාගමකට භාර දී ඇත.

    

 පරිගණක ක්ෂේත්‍රය ඉදිරියේදී වඩා දියුණුවන බවට ප්‍රධාන ඉංජිනේරුවා මා රැකියාවට ගැනීම සඳහා කළ මූලික  සම්මුඛ පරීක්ෂණයේදී පැහැදිලි කළේය . ඔහු මා විසින් මොස්කව් වීදුලි බල හා බලශක්ති විශ්ව විද්‍යාලයේදී  උගත් ෆොර්ට්‍රන් නමැති පරිගණක භාෂාව  පිලිබඳ ප්‍රශ්න කිහිපයක්ම ඇසීය. මා ළඟ මමත් මගේ පාඨමාලාවේම සිටි යහලු  එන්ග් වෙන් සමග  එකතුව (නාඋච්න ඉස්ලෙදවතෙල්ස්කය රබෝතා හෙවත්) විද්‍යා පර්යේෂණ නමැති විෂයට ඉදිරිපත් කල  ප්‍රෝග්‍රෑම් එකද තිබුණි. එහි පිටපත  මා  රුසියාවෙන් එද්දී රැගෙන ආ එකකි. 

 මේ අනූවේ දශකයයි.  ඒ දිනවල මා ළඟ තිබුනේ ඉන්ටෙල් 80486 හා අම්ස්ට්‍රාඩ් නමැති පරණ පරිගණක දෙකකි.

 

නමුත්ඒ ඉංජිනේරුවා කී අදහස බලපැවැත්වූ නිසා  පරිගණක විෂයයන් හැදෑරීම සඳහා එංගලන්තයේ සවුත්බෑන්ක් විශ්ව විද්‍යාලයට ඇතුලත් වුනෙමි. 

ඒ දිනවල සෝවියට් දේශයේ සිට පැමිණ ලන්ඩනයේ  ජීවත්වූ න්‍යෂ්ටික බලය පිලිබඳ විද්‍යාඥයෙකු ගෙන් වින්ඩෝව්ස් 95 තිබෙන කොම්පියුටරයක් මිලදී ගතිමි. ඔහු මට කොම්පියුටරය විකිණුවේ නැගෙනහිර ලන්ඩනයේ  උද්‍යානයකය. ඔහු එහි කීබෝඩ් එකට රුසියන් භාෂාවේ අකුරු අමුණා තිබුණු බව මට මතකය. ඒ දිනවල සෝවියට් දේශයේ හිටි න්‍යෂ්ටික බලය  සම්බන්ධ විද්‍යාඥයන්   බොහෝමයකට අමෙරිකාවේ, බ්‍රිතාන්‍යයේ , ජර්මනියේ ජිවත්වීමට අවසර සලසා තිබුණි.  මෙසේ කර ඇත්තේ එම රහස් වෙනත් ත්‍රස්තවාදී සංවිධානයකට හෝ ඉරානය වැනි රටකට  ලැබේ යයි සිතාය . ඔවුන්ට නිවසක්ද පඩියක්ද ලබා දී තිබු අතර  ඔහුගේ  දියණියටද බ්‍රිතාන්‍යයට පැමිණීමට වරම් දී තිබුණි. ඔහු මට පරිගණකය උද්‍යානය ට පැමිණ  විකුණුවේ නිවස නිරීක්ෂණයට භාජනය වී තිබෙන නිසා යයි මට කිවේය. ඔහු ලන්ඩනයේ සිටියේ අකමැත්තෙන් වන අතර නැවත  රුසියාවට යන්නට ඇතැයි සිතමි.

  

සවුත්බෑන්ක් හි  උපාධි පාඨමාලාව අවසානයේ උපාධි නිබන්ධනය සුපර්වයිස් කල ලරිසා ෆ්රද්කින් මහාචාර්යවරිය සෝවියට් දේශයේ ලෙනින්ග්‍රාද් නගරයේ පොලිටෙක්නික් විශ්ව විද්‍යාලයේ උගත් අයෙකි. ඇගේ සැමියාද  කේම්බ්‍රිජ් විශ්ව විද්‍යාලයේ රුසියානු මහාචාර්යවරයෙකි.  දෙදෙනාම දැනටත් කේම්බ්‍රිජ් වලට ආසන්න නගරයක ජීවත්වෙයි.  මගේ ලින්ක්ඩ්ඉන් ජාලයේ සිටින ඇය, මිට වසර කිහිපයකට පෙර  ඒ  හරහා මගේ විස්තර විමසුවාය.  අපට ඒ දිනවල සිටි  සෝවියට් ගුරුවරුන් සේම  ඇයද තමන්ගේ සිසුන් ගැන ඉඳහිට හෝ සොයා බලන බව වටහා ගතිමි.

මේ කතාවේ ඉතිරිය මේ බ්ලොගයේ  බොහෝවිට කියා ඇති නිසා කතාව මෙතනින් නවත්වමි. 

කළු මුහුදු වෙරළේ තහනම් නිවාඩුව

මතකද අර තාරාවෝ ඉගිලෙති එකේ සින්දුවක් තිබ්බ. "යාළුවෝ මාළුවෝ යාළුවෝ " කියල. මේ ඒවගේ යාලු කම් ගැන නෙමේ කියන්න හදන්නේ. "මිතුරු තුමෝ දුක සැප දෙකෙහිම පැවතී" කියල කවියක් පටන් ගන්නවා නේද සැළ ළිහිණි සංදේශයේ. "බිතු සිතුවම් රූ මෙන්  පිටු නොපාවති" ඔන්න ඔහොම. අන්න ඒ වගේ මිතුරෙක් ගැන. 

මම සියාමා පොත ලිව්ව කාලේ හැමෝම අහන්න ගත්ත ඒක අත්දැකීමක්ද  නැත්ද කියල. මට හිතාගන්න බැහැ දැන් ඔය ප්‍රසිද්ධ සම්මානනීය නවකතාකරුවන් පොත් පලකරද්දීත් ඒ අයගෙනුත් ඔය ප්‍රශ්නය අහනවද කියල?  " ඔබගේ මේ සම්මාන දිනූ  නවකතාව අත්දැකීමක්ද?" . 

මම ඒ පොත ලිව්වේ උත්තම පුරුෂයෙන්. කතා නායකයා "මම" වන අතරේ කථා නායිකාව "සියාම". 

ඉතින් ඔය හින්දම මම ප්‍රථම පුරුෂයෙන් තමා ඊළඟ පොත  "ප්‍රථම ප්‍රේමය ඔබ නොවේ " ලිව්වේ. මේ ප්‍රථම පුරුෂයෙන් ලියන එක ගැන  හෙවත් තෙවන පාර්ශවයෙන් ලිවීම ගැන හරියට දැන ගන්න මම ඇහුවේ විජිත ගුණරත්න ගෙන්. විජිත, සුමංගල හාමුදුරුවන් ගේ ශබ්ද කෝෂය බලල වැඩි හොඳට ඒ පිටුවෙ පින්තුරෙකුත් එව්වා. විජිතව සම්මානනීය නාට්‍ය කරුවෙකු ලෙස දැනන් හිටියත් අඳුර ගත්තේ ලන්ඩන් වල අගෝර කට්ටියගෙන්. එදා ඉඳන් අදටත් හොඳ යාලුවෙක්.

ඒත් ඉතින් ඒ පොත ගැනත් අර වගේ අත්දැකීමක් නේද කියන ප්‍රශ්නය එන්න ගත්ත.  "සියාමා" එක වගේ නෙමේ මේ පොත ගැන උත්තර දෙන්න අමාරුයි. ඇයි ඉතින් සෝවියට් දේශයේ හිටියනේ.  වැඩේ කියන්නේ ඔය ප්‍රශ්නේ අහන ඇතැම් අය ඒ දවස් වල මට හිටියා කියා හිතන යහළුවන් ගෙන් පවා විමසීම් කරල තිබුන.නිකන් හරියට  මම යාළුවන්ට කියලම තමයි  මගේ හැම වැඩක්ම කළේ වගේ. අනිත් එක මම උන්ට කීවත්  මගේ යාළුවෝ එහෙම කියයිද?

 ඒ වගේ යාලුවෝ හිටිය මටත්. එක්කෙනෙක් තමා ජනක ලක්මාල්. ලක්මාල් ඉගෙන ගත්තේ ජෝර්ජියාවේ ට්බිලිසි කියන නගරයේ. ලක්මාල් ඇතුළත් වුනේ  කොම්පියුටර්  එන්ජිනියරින් පාඨමාලාවට. ලංකාවට ඇවිත් ජෝන් කීල්ස් එකේ  වැඩ කරලා දැන් කිසියම් රජයට අර්ධ ලෙස සම්බන්ධයක් ඇති ආයතනයක  නියෝජ්‍ය සාමාන්‍යධිකාරීවරයෙක්. උඩ පින්තුරෙ ඉන්නේ එයා. 

ලක්මාල් ඉගෙන ගන්න කාලේ එක පාරක් ලන්ඩන් ඉඳන් එනගමන් ආව අපේ ශිෂ්‍ය නවාතැනට මොස්කව් වල විදුලිබල හා බලශක්ති සරසවියේ . මට ලන්ඩන් ඉඳන් එනකොට හොඳ පුල්ඕවර් එකක් (ජර්සියක්) ගේන්න අමතක වුනා. ලක්මාලය නියම හොඳ උණුසුම් ජර්සියක් මිලයට අරන් ඇඳන් හිටිය.  ඕක මට දීපන් බන්, මට නියමයි ඒක කියල මම කිව්ව.ලක්මාල්  එහෙම්ම  ඒක ගලවල මට දුන්න. අන්න ඒ වගේ බොක්කක්. මමත් ලංකාවට යනකොට පුළුවන් වුනොත් වොඩ්කා එකක්වත් අරන් යනවා ලක්මල්ට.  

ඒ කාලේ වීසා එකක් නැත්නම් අපට සෝවියට් දේශයේ නගරයකින්  නගරයකට යන්න බැහැ. ලංකාවට හෝ වෙන රටකට යන්න ගන්න  වීසා එකට තමයි හුඟක් ශිෂ්‍යයෝ මොස්කව් එන්නේ.  මම වීසා අරන් ගිහින් තියෙන්නේ දෙකකට විතරයි. ක්‍රස්නදාර් වලටයි සෆරෝෂි (Zaporizhzhia) වලටයි. සෆරෝෂි වලදී වෛද්‍ය ශ්‍යාමලී කොට්ටහච්චි ඇතුළු යාළුවෝ කට්ටියක් එක්ක  ජල විදුලි බලාගාරය බලන්න ගියා  ද්නීපර් නදිය ගාව. මං හිතන්නේ අපි බෝට්ටු චාරිකාවකුත් ගියා.

මම ට්බිලිසි යන්න සැලසුම් කළා  කෙනෙක් එක්ක. හොරෙන් යන්න තමයි ප්ලෑන් එක. හැබැයි ඇත්ත ගමනාන්තය ට්බිලිසි නෙමේ. එහෙන් සුඛුමි  කියන මුහුදු  වෙරළ පැත්තේ නගරයට සහ එතනින් කළු මුහුදු වෙරළට යන්න නිවාඩුවකට. මේවා ඔක්කොම තහනම් ගමන්. සුඛුමි කියන්නේ ඓතිහාසික නගරයක්. අභාසියා රාජධානියෙන් ජෝර්ජියන් වරු අල්ලගෙන එතනින් රුසියානු අධිරාජ්‍යයට අයිති වෙලා තිබිල ඊට පස්සේ සෝවියට්

 දේශයට ඇතුළත් වුනු කොටසක්. කොමියුනිස්ට් පක්ෂ නිලධාරින් හෙම නිතර යන්නේ ඒ අසල තියෙන සෝචි කියන මුහුදුබඩ  නගරයට නිවාඩුවට. ඒ දවස් වල ස්ටාලින්ට මාලිගාවක් වගේ නිවසක් තිබුන සෝචි වෙරළේ විවේක ගන්න. දැන් ජනාධිපති පුටින්ට තියෙනවා  ඒ වගේම මාළිගාවක් ඒ පැත්තේම.

 ඔය ගමනට රුසියානුනියක් හරහා ගත්ත ටිකට් දෙකින්, හතළිහක් විතර යන්න පුළුවන් පොඩි එයාරෝෆ්ලොට් ගුවන් යානයක  තමයි ට්බිලිසි වලට ගියේ. මට ටිකට් ගන්න බැහැ වීසා නැති නිසා.  හොරෙන් යන්නේ කොහොමද? යාලුවෝ ඒකත් කියල දුන්න. මොන ෆ්ලයිට්  එකද බුක් කරන්නේ, ස්ටුඩන්ට් කාඩ් එක ඇතුලට සල්ලි දාල කාටද දෙන්නේ වගේ ඒවාට නියමිත උපදෙස් ලැබුන. නැත්නම් ඉතින්  වීස නැතිව  යන්න බැහැ.   ගුවන් යානයේ ගමන අවුලක් නැතිව කෙරුණා.

  

ඔන්න ඉතින් ට්බිලිසි වලටත් ගියා. ලක්මාල් ගේ ශිෂ්‍ය නේවාසිකාගාරයේ තමයි  නවාතැන් ගත්තේ. මටයි තව කෙනෙකුටයි කාමරේ ඉන්න දීල ලකී ගියා වෙන කාමරේකට. චම්පා (දැන් කුරුණෑගල වෛද්‍ය අධ්‍යක්ෂ), නිරූපා හා අත්තනායක (නවසීලන්තයේ ඉංජිනේරුවෝ දෙදෙනෙක්), වාසල බණ්ඩාර (ඇමෙරිකාවේ වෙසෙන සීනියර් පරිගණක ඉංජිනේරුවෙක්) හෙම ඔය ගමනේදී කෑම බීම දීල, නගරය පෙන්වන්න  එක්ක ගිය හොඳ  යාළුවෝ යෙහෙළියෝ තමයි.  අද වුනත් මේ ගමන ගැන කෙළ බිඳක් හෙලනවා මට ආරංචි වෙලා නැහැ.

  

මතක තියෙන අපහසුතාවක් ඇතිවුණු සිද්ධි තමයි මදක්  ජාතිවාදී ලෙස හැසිරුණු ජෝර්ජියන් පිරිමි කිහිප දෙනෙක් අප සමග ගිය  කාන්තා පාර්ශ්වයේ කෙනෙක්ව කාරයකට  ඇද ගන්න තැත් කිරීම. ඒ වගේම අමුතු වැඩක් වුනා ට්බිලිසි ඕසෙරා හෙවත් ට්බිලිසි මුහුද කියන කෘතීම වැවට නාන්න ගිය වෙලාවේ. ජෝර්ජියන් කාරයෙක් බඩගාගෙන සංදර්ශනයක් දැම්ම.  විදේශිකයෙක් උන්ගේ තරුණියක් වගේ පේන කෙනෙක් එක්ක යනවට මේ පිරිමි කැමති නැතිලු.  මම නම් නෑවේ නැහැ. හැබැයි එතැන හරිම ලස්සනයි ඈතින් පෙනෙන මනරම් කඳු වළල්ල නිසා. පස්සේ කාලෙක දැන් අප අතර නැති යාළුවෙක් වෙන වෛද්‍ය සංජය සිගේරා රූමත් ජෝර්ජියානු කාන්තාවක් වන ඇනා විවාහ කරගත් වෙලේ මම ඔය කතාව කියල, අපි දෙන්නම  බඩ පැලෙන කල් හිනාවුනා. 

ට්බිලිසි වල නගරය  මැදින් යන කේබල් කාරෙකෙත් ගියා මතකයි. ඔය පින්තූරේ තියෙන්නේ ඒක තමයි. ට්බිලිසි  ඇත්තටම සුන්දර නගරයක්, කඳු වලින් වටවෙලා තිබෙන මිටියාවතක. පරණ බයිසැන්ටයින් අධිරාජ්‍යයේ (රෝමන්),ජෝර්ජියන්,  අර්මේනියන්, ග්‍රීක ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයන් ගෙන් හැදුනු රමණීය ගොඩනැගිලි දකින්න පුළුවන් මේ මිටියාවත හා ජෝර්ජියාව පුරාවට. 

ඒ අතරේම මම රුසියානු කෑම වලට කැමතියි වගේම  ජෝර්ජියානු කෑම දැක්කහමත් පිස්සු වැටුන.  හචිපුරි (චීස් පුරවපු අතින් හදපු පාන් එක උඩට බිත්තරයක් බැදල දාල), කින්කලි (ටිකක් පිල්මෙනි වගේ), කාචෝ (මස් ඉස්ටුවක් වගේ එකක්) හා සලියංක  එක හෙම (සොල්යන්ක සුප් එක නොවේ) ලක්මාල් ගේ නවාතැන පහලම වගේ ස්තලොවයා (කැන්ටිමක)  තිබුන. ජෝර්ජියන් වයින් නම් අමතක කරන්න බැහැ. බොහොම මධ්‍යධරණි රිච් ගතිය තිබෙන ස්පාඤ්ඤ වයින් වගේ. 

අර තමන්ගේ තරුණියන් වෙන අය එක්ක යනවට අකමැති සම්ප්‍රදායික බව හැරුනම ජෝර්ජියන් වරු ආසියානු සිසුන්ට හොඳට සංග්‍රහශීලිව සලකන බව ශිෂ්‍යයෝ හැමෝම වගේ කියන දෙයක්.  සමහරු සිකුරාදාට තමන්ගේ මිත්‍ර විදේශික ශිෂ්‍යයෝ නගරයෙන් පිටත මිටියාවතේ ලස්සන උද්‍යාන සහිත නිවෙස් වලට අරන් ගිහින් සංග්‍රහ කරන බවත් සිරිතක්ලු. එහිදී චාචා කියන ජෝර්ජියන් පලහාපු මස් සමග වයින් සහ නර්තන වලින් සමන්විත සන්ධ්‍යාවන්  ගත කරපු අය ඉන්නවා. 

දක්ෂයෙක් නම් පහල පින්තූරයෙන් මාව හොයාගන්න.

 ලක්මාල් අපිව දුම්රිය ස්ථානයට ගිහින් ඇරලුව කළු මුහුදේ නිවාඩුවට යන්න.  කළු මුහුදත් අමුතුම එකක්. ජෝර්ජියාව, රුසියාව, උක්රයිනය, රුමේනියාව, බල්ගේරියාව, තුර්කිය යන රටවල් ගානකින් වටවෙච්ච සංවෘත මුහුදක්. ඉතා ආදී කල්පික සමයක ලොකු විලක්.  නාවිකමය බලය අතින් රුසියාව තමා එය පාලනය කරන්නේ සෙවස්තෝපල් කියන මුහුදුබඩ නගරයේ නාවික කඳවුර හරහා. ඩැනියුබ්, ද්නිපර් සහ දොන් නදීන් සියල්ල අවසන් වෙන්නේ ඒකෙන්.   අත්ලාන්තික සාගරයට සම්බන්ධ වෙන්නේ ඒජියන් මුහුද පැත්තෙන්. 

 අපි කළු මුහුදේ නිවාඩු නිකේතනයට කරදරයක් නැතිව රමණීය දුම්රිය ගමනකින් පස්සේ ආව. ඒ යන  ගමනේ සුඛුමි පැත්තේ තේ වත්තක් බලන්න ගිහින් හරිම ලස්සන ස්වභාවික විලකත් නෑව. (පින්තූර දාන්න විධිහක් නැහැ. අවුරුදු 18 අඩු අය බැලුවොත් එහෙම) 

සෝවියට් දේශයේ ගෙවල් හෝ කාමර කුලියට දෙන්න තහනම් පෞද්ගලික අයට. නමුත් එහෙම දෙන අය ඉන්නවා. ඒකට පොඩි නෙට්වර්ක් එකක් තියනවා. ඒ කියන්නේ මොස්කව් වල අරයගෙ යාළුව ,එයාගේ අර,අරයගෙ යාළුවට සම්බන්ධකමක්  තියනවා කළු මුහුද පැත්තේ. එයා එයාගේ යාලුව හරහා දුරකථන නොම්මරයක්  හොයාගෙන අර ලයින් එක දිගේ මොස්කව් වල ඒක හොයන කෙනාට ලැබෙන්න සලස්වනවා. බලධාරීන්ට හොයන්න බැරිවෙන්න.  අපි අපේ තට්ටු නිවාසය හෙවත් එපාර්ට්මන්ට් එක  හොයා ගත්තේ එහෙම.  එතනට ගිහිල්ල සල්ලි දුන්නහම ඒ ගෙදර ගෑනු කෙනා ෆ්ලැට් එකේ යතුර අපිට දීල වෙන තැනකට ගියා. සල්ලි දෙන්නේ අන්තිම දවසේ. අපි හිටිය තැන ඔය පල්ලහ පින්තුරේ තියෙන්නේ. සෝවියට් දේශය දුප්පත් ගුහාවක් වගේ තිබ්බ කියල හිතන් හිටි අයටත් යමක් කල්පනා කරන්න පුළුවන්.  අසූවේ දශකයේ අග සෝවියට් දේශය. 

කළු මුහුදේ නාපු  තැනක් තමා ඔය තියෙන්නේ. ඔතන රුසියානු භාෂාවෙන් ලියල තියෙන දැන්වීමේ තියෙන්නේ ළමයින්ට නෑමට සුදුසුයි කියල. මම ඉතින් උසේ ප්‍රශ්නය නිසා රුස්සන්ගේ ළමයින් ගේ උසට තමයි වැටෙන්නේ. ඉතින් එතැන කිසි කරදරයක් නැතිව මුහුදු වතුරේ බැහැල හිටිය.  

දැන් අපේ විශ්ව විද්‍යාලවල හිටිය උපකුලපතිට පමණක් දෙවෙනි වන ප්‍රොරෙක්ටර් කියල විදේශික සිසුන්ට අදාල කාර්යයන් සඳහා පමණක් වන නියෝජ්‍ය උපකුලපති කෙනෙක්. එයට හැමෝම  කිව්වේ කේජීබී කාරය කියල. හිතා ගන්න පුළුවන්නේ කාර්යභාරය. වීසා නැතිව ගියොත් හුඟක් වෙලාවට දඬුවමක් ලැබෙනවා. පන්ති තහනම, වසරක පන්ති  තහනම හෝ ගෙදර යැවීම. ගියේ තමන්ගේම රටේ යාළුවෙක් හම්බ වෙන්න නම් දඬුවම සුළු එකක්. ඒ කාලේ කළු මුහුදු වෙරළ කියන්නේ විදේශික රහස් ඔත්තුකරුවො පිරිච්ච තැනක්. එනිසාම කේජිබී නිලධාරින් වැහි වැහැල.  මොක ද පක්ෂයේ උසස් නිලධාරීන් විවේක ගන්න එනවා. ඔවුන්ව අල්ල ගන්න ලෙසයි. හොර බඩු  හුවමාරුව පැත්තකින් වෙනවා. වෙනම  රටක් වගේ ඒ කොටස. අවසර නැතිව එතනට ගියා කියල අහුවුනා නම්  දඬුවම බරපතලයි.

එතකොට කාට හරි ප්‍රශ්නයක් එන්න පුළුවන් ඇයි අපිව අහුවුනේ නැත්තේ  කියල. අර නිලධාරීන් වැඩිය යන්නේ නැති පැත්තක් තියනව. ඒවා ගැන විස්තර කලින් හොයාගෙන  තමා ඔයවගේ ගමනක් යන්න ඕනේ.  මාත් එක්ක ගිය රුසියානුණිය ඒවා කලින්ම කේජිබි සම්බන්ධයක් හරහා හොයාගෙන තිබුනේ.  එහෙම දේවල් දන්නේ නැති අපේ දෙන්නෙක් බතුමි කියන කළු මුහුද අසල නගරයට ගිහින් තිබුන. අර මම ගිය විධිහටම වීසා නැතිව. ගිහිල්ල කේ ජී බී එකට අහුවුනා. ඒක වුනේ දැන් ඕස්ට්‍රේලියාවේ ඉන්න එමිල්ට  සහ ලන්ඩන් වල ඉන්න විපුලට . කතාව ඒ ගොල්ල දවසක් ලීවොත් කියන්නම් වෙනත් දවසක. 

ඔය නිවාඩුවෙන් පස්සේ ආපහු මොස්කව් ඇවිත් සඳුදා දවසක, මම එනවා ඇවිදගෙන අපේ විශ්ව විද්‍යාලයේ ප්‍රධාන ගොඩනැගිල්ලේ තුන්වෙනි තට්ටුවේ කොරිඩෝරය දිගේ. අර නියෝජ්‍ය උපකුලපති ගේ ඔෆිස් එක තියෙන්නේ එතන.  'තුමා මං  ඉස්සරහ නැවතුන. නැවතිලා ඇහැක් පුංචි කරලා ඇහුවා "ට්බිලිසි කොහොමද " කියල. මම කිව්වා මුකුත් නොදන්න ගානට  "හරිම ලස්සන නගරයක් " කියල. මම හෙමිජ්ජ වගේ එතැනින් ඇවිදලා ගියා. මෑන් ඔෆිස් එකේ දොර අරින ගමනුත් මං දිහා බලාගෙන කියල දැක්ක කොරිඩෝරෙන් හැරිලා පියගැට පෙළ බහින්න යද්දී.

කිව්ව කෙනා විස්තරේ භාගයයි  කියල තියෙන්නේ. මගේ යාලුවෝ එකෙක්වත් මාව පාවා දීල නැහැ.  ඒ දවස් වල, යාලුවෝ කිහිපදෙනෙක් හිටිය දනියෙස්ත්ක් කියන යුක්‍රේනයේ නගරයේ ඉඳන් හොරෙන් මොස්කව් එන.  උන් හොරෙන් එන වාරයක් ගානේ දෙකානත් හෙවත් ශිෂ්‍ය කාර්යාලයට කේලම කියන එවුන් ඉඳල තියනවා. සමහර එවුන් වීස හදන කෙල්ලට මොනවා හරි දීල ඕක කරගන්නවා. හැමදාම කරන්න පුළුවන් දෙයක් යැ හොර ගමන් යන හැම සැරේටම. ෆේස් බුක් එකට ලියන ල්වෝව් වල ඉගෙන ගත් ලාල්  විජේසිරිවර්ධන එහෙම වීසා නැතිව කරක්  ගැහුව දනියෙත්ස්ක් සිසුවෙක්  ගැන ලිපි පෙලකුත් ලිව්වා මතකයි.

ඔය වැඩ වලින්  මම තව දෙයක් දැන ගත්ත. කේජිබි යකා කියන තරම් දරුණු නැහැ කියන එක. ඒක මායාවක් විතරයි. එයාලට කෙනෙක්ව හොයන්න අමාරුයි හදිසියේ අහුවුනේ නැත්නම්. කෙලින්ම රටට එන විදේශිකයන් හා තානාපති කාර්යාල සේවකයෝ පස්සේ තමයි වැඩිපුර  දිව්වේ. නැත්නම් බිරියෝස්කා කියන විදේශීය භාණ්ඩ විකුණන කඩ ළඟ තමයි ඉන්නේ වැඩිපුරම. අනිත් හුඟක් වෙලාවට එයාල බලාපොරොත්තු වුනේ පවුලේ අය, ලඟම  යාලුවෝ,  අසල්වාසීන් කේලාම් කියයි කියල.  ස්ටාලින් ගේ කාලේ හැමෝම ඒ විධිහට වැඩ කළත් අසූව දශකය වෙනකොට ඒවාට හුඟක් මිනිස්සු තිත තියල ඉවරයි.  

   පොත ගැන කීවොත් ලන්ඩන් ගෙනාපු පිටපත් බොහොමයක් එහෙම්ම  තියනවා. කෝවිඩ්  වසංගතය නිසා හිතාගෙන සිටිය එළිදැක්ම කරන්න බැරිවුනා.  ඇණවුම් භාර ගන්නවා තවම. 

ලක්මල්ට සෙල්ෆි ගහන්න ඉස්සෙල්ලම කියල දුන්නේ මම. බොරුනම් අහල බලන්න.

මේ පින්තූර ලක්මල්ගේ. අපි කලින් හිටිය තැන දැන් හොඳ සංචාරක හෝටලයක්. 

කෙල්ලෝ රෑනක් නිදහසේ 

පරණ නගරය 

අර කියපු ආහාර වර්ග දෙකක් 

 

ගිනි පුපුරේ අප වෙත එන්න

හා පුරා කියල පිරිසක් ඉදිරියේ නැතිවුනත් පිරිසකට බලන්න ගිටාර් ගහපු වීඩියෝ එක මෙතන. යුරී විස්බර් ගේ ගීතය මෙතන.  මේක  ප්‍රසිද්ධ ගීතයක්. එළිමහණෙ හෙම නිතර ගායනා කරන. මේ දෙවන ගීතය  සෝවියට් දේශයේ ඉගෙන ගත් හුඟක් සිසුන්  වුනත් නොදන්න එකක්. ඒකට හේතුව අසූවේ දශකයේ  දෙවන කාර්තුවේ අප ඉගෙන ගන්නා කාලයේ  ඒ කාලයේ මේ ගීතය තහනම් එකක් වීම වෙන්න ඕන. පෙරිස්ත්‍රෝයිකා (ප්‍රතිසංස්කරණය) හා ග්ලාස්නස්ත් (විනිවිද දැකීම හෙවත් විවේචනය) වලට අවසර දුන්  කාලේ එහෙම  දෙයක් කරයිද ? මම අහපු විධිහට මේක ඊට  ටිකක් කලින් තහනම් වෙලා තියෙන්නේ.

ගීතය මට ගිටාර් කෝඩ් සමග  ලියා දුන්නේ අපේ පන්තියේ හිටපු ලූදා. එයාව මම මේ ලිපියෙත් මතක් කරලා තියනවා.  

යුරි විස්බර් ගේ මීලයා මයා ගීතය Милая моя - මගේ පරණ ගිටාරය සමග

මේ  තියෙන්නේ ලූදා ගේ අත් අකුරින් ලියපු ගීතය. ඒ දවස් වල මියුසික් නෝට් ලියපු කහ ගැහිච්ච කොලයක් තමා   පසු බිමින් තියෙන්නේ. ඒවා තවම මගේ ළඟ තියෙන්නේ ඇයි වගේ අනවශ්‍ය ප්‍රශ්න අහන්න එපා. ෆයිල් එක්ක නිකං ඔහේ තිබුන. 

දැන් මේ ගීතය ඇත්තටම තහනම් වෙලා තිබුනද කියන්න මම දන්නේ නැහැ. මම පස්සේ සින්දුව යූ ටියුබ් එකේ හෙව්වා. සින්දුව කියන්නේ ඇලෙක්සැන්ඩර් රෝසේන්බෞම් කියන රුසියානු ගායකයා. එයාගේ වීඩියෝවක් තියනවා 2012 ගහපු. ඊට කලින් ඒවා නැහැ. ඒ කියන්නේ තහනම් වෙලා තියෙන්න ඇති. ලුද ඕක ඉගැන්නුවෙත් හොරෙන්  වගේ වෙන කවුරුත් නැති වෙලාවට. ලූද නංගි කිව්ව හේතුව අන්තිමට කියන්නම්.

කියවන අයටත් පුලුවන්නම් කල්පනා කරන්න ඇයි සින්දුව ඇත්තටම  තහනම් කලේ කියල. (පින්තූරේ ඉන්නේ ලුද්මිලා)

මුල් කොටසේ කියවෙන්නේ මෙහෙම.

සහදිත්යේ ක් නම් නා අගන්යොක්  

පෙලා ස්ක්‍රිප්කා ලාස්කව ඉ තක් නේශ්නා 

ඒතත් වේචර් යා තක් අදිනෝක් 

යා තක් ප්‍රොමොක් , නලෙයි සිනොක් 

එන්න අප වෙත ගිනි පුපුර 

වයලීනය මුදු මියුරු හඩින් වැයෙන සඳ  

මේ සැන්දෑවේ මා  හුදෙකලාවේ 

මම   හොඳටම තෙතයි, වක්කරපං කොල්ලෝ  

(එන්න අප වෙත ගිනි පුපුර

වයලීනය මුදු මියුරු හඩින් වැයෙන සඳ  

මේ සැදෑවේ මා  හුදෙකලාවේ 

ආදරෙන් මත්වෙලා

මධුවිතක් තොලගාමු )

මිහායිල් ගොර්බචෝව් ජනාධිපති  සහ  කොමියුනිස්ට් පක්ෂ ලේකම්  ලෙස 1985 දී පත් වුනහම රුසියානුවන් ගේ බිම නවත්වන්න උත්සාහ  කරා. මම "ප්‍රථම ප්‍රේමය ඔබ නොවේ " පොතේ පරිච්චේදයක මේ ගැන ලියල තිබෙනවා. ඒ දිනවල යුරෝපයේ මත්පැන්  බිම වැඩිම රට වුනෙත් බිමෙන්  පිරිමින් මිය යාම වැඩිම රට වුනෙත් සෝවියට් දේශය. ගොර්බචොව්  රටේ  වොඩ්කා නිෂ්පාදනය එක පාරම   අඩු කළා. ගොර්බා අමද්‍යප ව්‍යාපාරය ගෙනිච්චේ එහෙම. ජනතා විමුක්ති පෙරමුණේ හිටපු නායක විජේවීර සහෝදරයා  පක්ෂයේ අයට බොන්න තහනම් කළා කියල මම අහල තිබෙනවා. අප්‍රසිද්ධියේ බිමත් තහනම් කලාද කියල දන්නේ නැහැ. හැබයි ගොර්බ ගේ  ඒ වැඩෙන්  වුනේ  රුසියන් හොර කසිප්පු (සමගොන්කි කියල කියන්නේ)  නිෂ්පාදනය වැඩි වීමයි, රුසියානුව ඕඩි කොලෝන් වගේ සුවඳ විලවුන් වර්ග පවා බීමට ඇබ්බැහි වීමයි විතරයි. රජයට අදායම අඩු වෙනකොට ටික කාලෙකින් ආපහු  වොඩ්කා නිෂ්පාදනය යථා තත්වයට ආව. කරන්න පුළුවන් වැඩද මං අහන්නේ.

 මේ සින්දුවේ මුල්  කොටසේ  අන්තිම පද දෙක - නලෙයි සිනොක් කියන එක තේරුම වක්කරපං පුතා කියන එක . මෙතැන  පුතා කියන්නේ තමන්ගේ පුතාට නෙමේ , එකට බොන තමන්ට වඩා  බාල යහළුවාට "වක්කරපන් පුතා කියන්නේ  වක්කරපං අඩියක් කොල්ලෝ නැත්නම්  වක්කරපන් අඩියක් මචන් " කියන එක. ඉතින් ඕක  ගොර්බගේ අමද්‍යප ව්‍යාපාරයට පටහැනියි. අර බ්ලොග් ලියන අපේ නිමල් දිසානායක  හෙම හිටියනම් ඔය ව්‍යාපාරේ කරන හරියට කරන හැටි ගැන   ගොර්බට  කියල දෙනවා.  ඉතින් ඕනෑවට වැඩිය උඩ පනින පක්ෂ නිලධාරියෙක් තහනම් කරන්න ඇති කියන එකයි මගේ අදහස වුනේ.

හැබැයි ලූදා ඇහැක් ගහල කිව්වේ , එයා  නම් හිතන්නේ අර තෙත කතාවට කියල. අන්තිම ලයින් එකේ. මොකද කොමියුනිස්ට් තරුණ සම්මේලනයේ වැඩ වලදී එහෙම ඒවා කතා කරන්න  තහනම්ලු.

එතකොට දෙවෙනි පද පේලිය 

දෝමා ශ්ද්යොත් හලද්නයා පස්තෙල් 

ප්යානයා සසේද්කා ව් ග්ලසාක්(හ) පෝහත් 

ස්ද්‍රස්ත්වුයි ස්තාරි දෘග් , මෙට්‍රොදත්යෙල් 

මදමුසේල් , ප්‍රිව්යෙත් රෂෙල් 

ගෙදරදී හමුවන්නේ  සීතල ඇඳ ඇතිරිලි 

එහා ගෙදර බීමත් නඟා ගේ  දඩයම්කාරී නෙත්  

ආයුබෝවන් පරණ යාළුවා,  ප්‍රධාන වේටර් 

මැඩාම් , හලෝ රෂෙල් !

මේකේ පළමු  වාක්‍යය වෙන විධිහකටත් කිව්ව හැකි. ප්‍රියම්බිකාවක් නැති නිසා නිවසේ තමන් එනතුරු බලා සිටින්නේ සිතල ඇඳ  ඇතිරිලි. ඒ එක්කම මෙයා නිතරම බොන කෙනෙක්. හැබැයි අල්ලපු ගෙදර බීමත්  නංගි එයාව දඩයම් කරන්න එන නිසාද කොහෙද  තැබෑරුම ට  යනවා.  ගියහම ප්‍රධාන වේටර් ට කතා කරනවා. අහල පහල දන්නා අය ඉන්නේ, මැඩම් ලා , රෂෙල් ලා.   

ඊළඟට පද දෙකක් තිබෙනවා. අපේ අමද්‍යප නොවන යාළුවන්ට  හොඳට හැඟෙන.

සෙවොද්න්යා බෝලෙන් යා දුශෝයි 

තාක් විප්යෝම් ශේ දෘස්යා සම්නොයි 

අද මගේ ආත්මයට හොඳටම අමාරුයි 

එනිසා බොමු යාළුවනේ මා එක්ක 

(මගේ අදහස තහවරු වෙනව මෙතැන  නම්. ගොර්බා ගේ අමද්‍යප ව්‍යාපාරයට කෙලින්ම පහර දෙනවා) 

ඊලඟ පද පෙළ යන්නේ මෙහෙම. අපේ වෙරි වුන යාළුවා පියානෝ වාදකයා දෙසට හැරෙනවා. 

ස්යාදෙම් උ තපෙරා සා ස්පිනොයි 

පස්මත්‍රිත්යේ , ලූදී, නා එවෝ රුකී 

 නු, දවයි සිග්‍රායි , මොයි සලතෝයි 

ති ශ්තෝ ෂ් තාකොයි , සව්ස්යෙම් සෙදොයි 

ඉඳගමු  එහෙනම් පියානෝ වාදකයා ළඟ    

බලහල්ලා මිනිසුනේ  ඔහුගේ දෑත දිහා 

කෝ , වාදනය කරන්න , මගේ රත්තරන් 

මොකද ඔහෙට වෙලා තියෙන්නේ , කොණ්ඩෙත් සුදුවෙලා 

ඔහු ඊලඟට කතා කරන්නේ  ගායිකාවට 

මා වෙනුවෙන් ගීයක් ගයාපන්, කෙල්ලේ ගයාපන් 

මගේ අහිමි වූ ආදරය ගැන

ජනේලය පැත්තෙන් ඇහෙන රැල්ලේ සද්දේ 

යමන් මාත් එක්ක මගේ නිවසට 

සින්දුව අන්තිම කොටසත් වැදගත්. මේ ඒ පද පේලි දෙක 

වොස්ම්යෝම් කොන්ෆෙට් , ඉ අනනාස් 

ඉ ද්වියේ බුතිල්කි ද්ල්‍යා නාස් 

අරගමු රස කැවිලි, අන්නාසි 

සමග බෝතල්  දෙකක් අපි දෙන්නට 

මේ කොටස  ආයෙත් ගයනවා. 

(අද මගේ ආත්මයට හොඳටම අමාරුයි 

එනිසා බොමු යාළුවනේ මා එක්ක )

දැන් මම දන්නා එක යහළුවෙක් ( ලංකාවේ හුඟක් එයාව දන්නා අය එයාව සැලකුවේ බොහිමියානුවෙක් හැටියට) මට කිව්වේ ඔය සින්දුව තහනම් කළේ අන්නාසි කතාවට  කියල.  එයාගෙන් ආයිත් අහන්න විධිහක් නැහැ එයා වඩා හොඳ තැනකට  ගිහිල්ල අපටත් නොකියම. මම තවත් යහළුවෙක් වන තේනුවර ගෙන් ඇහුවා එයට මතක නැහැ එහෙම දෙයක්. තේනු කීව තව යාළුවෙක් ගෙන් අහන්න කීව. මේල් එකක් දැම්මට උත්තරයක් නැහැ.

ඉතින් මමම හේතුව කියන්නම්. දැන් සාමාන්‍යයෙන් තරුණියකට හෝ විශ්ව විද්‍යාලයේ හිත ගිය කෙල්ලකුට අරාධනා කරන්න  චොකලට් එකක් හෙම ගන්නවනේ.  රුසියාවේ ඕක ටිකක් වෙනස්. පිටරට චොකලට්, හොඳ පිටරට බීම එකක් ( විදේශික ශිෂ්‍යයෝ නම්) නැත්නම් ඉතින් වොඩ්කා , හොඳ කල්බසා (සොස්ජස්) එකක් වගේ දේනේ ගන්නේ. මේ ගීතයේ  කියනවා ටොෆී එක්ක අන්නාසි. සෝවියට් දේශය අන්නාසි හැදෙන රටක් නෙමෙයිනේ. එනිසා  අන්නාසි  සුඛෝපභෝගී පළතුරක් (භාණ්ඩයක්) . මට මතකයි  අපේ සමහර යාලුවෝ අන්නාසි ගෙඩිය පිටින් ලංකාවෙන්  අරන් එනව. ටීචර්ලට, යාළුවන්ට , යාළුවෙලා ඉන්න රුසියන් සුන්දරියන්ට පෙන්වන්න. අහුවුනොත් ශේරෙමිතොවා කියන මොස්කව් ගුවන් තොටුපලේ රේගුවෙන් අර ගන්නවා. පළතුරු  ගෙන්න තහනම්  නිසා.

සින්දුවේ කියන්නේ නම්  ටින් වල දාපු අන්නාසි ගැන. ඒකේ පෙති හයක් විතර තමා තියෙන්නේ. කියුබාවෙන් හරි ඔය ලතින් ඇමෙරිකන් රටකින් එන එකක්. ඕක ආණ්ඩුවේ සුපර්මාකට් එකට දාල පැයෙන්  යනවා. මිනිස්සු පෝලිමේ  ඉඳන් අරන් යන නිසා  ලෙහෙසියෙන් ගන්න පුළුවන් දෙයක් නෙමේ. නැත්නම් ඉතින් ඔය විකුණන තැනක කවුරුහරි යාලු කරගෙන ඉන්න ඕනේ.

සින්දුව තහනම් කරන්නේ සෝවියට් දේශයේ භාණ්ඩ හිඟයක්  ගැන කියන නිසා කියල තමයි යාලුවා කිව්වේ.

ඔයාලත් කල්පනා කරලා  බලන්න.

  

ගීතය ටිකක් වෙනස් කළා මේ විධිහට :

එන්න අප වෙත ගිනි පුපුර

වයලීනය මුදු මියුරු හඩින් වැයෙන සඳ  

මේ සැදෑවේ මා  හුදෙකලාවේ 

ආදරෙන් මත්වෙලා

මධුවිතක් තොලගාමු 

 

ආත්මය දෙදරලා 

එනිසා මධුවිතට එකතු වෙමු  

ගාන්ධර්වයා  අසල     

බලන්න දෙඅත් ඔහුගේ 

වයන්න, මගේ රත්තරන් 

ඔබට අපහසුද වයස්ගත බව දැනේ  

ගයන්න ගීයක් මා වෙනුවෙන් සොඳුරියේ 

අහිමි වූ ඒ ආදරය ගැන

මුහුදු රළ හමා එයි මහා හඬින්  

යමු මගේ නිවෙස වෙත 

රසකැවිලි හා අන්නාසි 

මධුවිතත් සමගින්  

සින්දුවේ කෝඩ් ලූද ලියල තිබ්බට හරියට මතක නැහැ. එනිසා ආයෙත් බැලුව. මම හොඳට මේක ගැයුවා  කියල හිතෙන්නේ  නැහැ. රුස්සෝ  නම් හොඳට දාගත්ත වෙලාවට කියන ගීතයක් තමා. 

සින්දුව රුසියානු භාෂාවෙන් 

— Заходите к нам на огонек, —

Пела скрипка ласково и так нежно.

В этот вечер я так одинок,

Я так промок, налей, сынок.

Дома ждет холодная постель,

Пьяная соседка, а в глазах — похоть.

Здравствуй, старый друг, метрдотель,

Мадемуазель, привет, Рашель!

Сегодня болен я душой,

Так выпьем же, друзья, со мной.

Сядем у тапера за спиной.

Посмотрите, люди, на его руки.

Ну, давай сыграй, мой золотой.

Ты что ж такой, совсем седой?

Спой мне песню, девочка, ну спой,

Про мою любовь, которой нет больше.

Как шумит за окнами прибой…

Пойдем со мной ко мне домой.

Возьмем конфет, и ананас,

И две бутылочки для нас.

Сегодня болен я душой,

Так выпьем же, друзья, со мной.

රේඩියෝ රන් ලංකා සමග පිළිසඳරක්

මම  තාරකා භෞතික විද්‍යාව ලිපි පෙළ ලියල  සෑහෙන කාලයක්. මේ ලඟදි ඒ ලිපි සියල්ලම එකතු කරලා  තාරකා භෞතික විද්‍යාව (astrophysics) ලෙසින් නම්කර පිටුවක්  හැදුව.  මේ පිටුව හැදුවේ  බ්ලොග් එක වෙනස් කරන්න හිතාගෙන.  ලිපි ලිවීම නම් නතර වුනේ "සියාමා" සහ "ප්‍රථම ප්‍රේමය ඔබ නොවේ " පොත් දෙක ලියන්න ගත්ත නිසා ඒ කාලෙම වගේ. 

රේඩියෝ රන් ලංකා කියන සිංහල වෙබ් ගුවන් විදුලියේ  ප්‍රියංග  ප්‍රේමරත්න මල්ලි ගිය දෙසැම්බරයේ  ෆේස්බුක් එක හරහා  පණිවිඩයක් එවල තිබුන  කතා කරන්න කැමතියි කියල. ඔහුට අවශ්‍ය වුනේ මම තාරකා භෞතික විද්‍යා  විෂයට සම්බන්ධ වුනේ කොහොමද කියල දැන ගන්න. මම ඒක ඉගෙන ගත්තේ සහ ඉගෙන ගන්නේ විනෝදාංශයක් වශයෙන් කීවම මම හිතන්නේ ඔහු පුදුම වෙන්නත්  ඇති. 

මම "භෞතිකවාදියෙකු (Materialist), අධි මානසික විද්‍යාවන් හා (paranormal)  මරණයෙන් පසු ජීවිතය ගැන සෙවූ  හැටි" කියල ලිපි පෙළකුත් 2016 විතර  ලීවා. ඒ ලිපි ලීවේ  මළවුන්  ගෙන්වන අය සමග සාකච්ඡා  කරලා. මම ඔය දෙපැත්තම එක වරම බැහැර කරන්නේ නැහැ.  අධි මානසික විද්‍යාවන් තියෙන්න පුළුවන් වගේම සමාන්තර විශ්වයන් තියෙන්නත් පුළුවන්.

ඉතින් ඒ කරුණු ගැන ප්‍රියංග ප්‍රේමරත්න සමග කළ පිළිසඳර තමයි මේ.

රේඩියෝ රන් ලංකා

Facebook Link

කෝවිඩ් 19 වෛරසයේ පැවතීම, වර්ගයා බෝ කිරීම සහ පැතිරීම අතර වෙනස

විද්‍යාවයත්  අවිද්‍යාවත්  අතර වෙනස සෙවීමට තැත් කරන්නන් සඳහා විශේෂයෙනුත්, මේ ප්‍රශ්නය දඩ මීමාකරගෙන එක්තරා සුළු ජන කොටසකට  එරෙහිවන ජාතිවාදින්ටත්, ප්‍රශ්නයට දේශපාලනය ඇදගෙන දේශපාලන හේතු මත තම ස්ථාවරය වෙනස් කරන්නන් සඳහාත් ලියමි.

කෝවිඩ් 19 වෛරසයේ හෝ වෙනත් වෛරස් වල පැවතීම (live virus)  සහ පැතිරීම (trasnmission) යනු දෙකකි. මේ වෙනස එක්කෝ මේ අයට  නොතේරේ. නැතිනම් තේරුනත් බොරු වචන හරඹයක් කරමින් "මෙන්න අවිද්‍යාවට ලැදි අය වෛරස් වතුරෙන් බෝවෙනවා කියනවා" කියමින් ගේමක් ගෙනියති. 

මෙම කෝවිඩ් 19 වයිරසය ජලයෙන් බෝවෙනවා යයි කවුරුහරි කී  බවක් මම කොහේවත් කියවා නැත.  

මේ පහත  ලියන සියල්ල  මේ දක්වා විවිධ රටවල විද්‍යාගාර සහ රෝහල් වල කරන ලද පර්යේෂණ වාර්තා  මත පදනම්ව ලියන්නකි. 

 

කොවිඩ් 19 වෛරසයේ සීඝ්‍ර  පැතිරීම - මිනිසුන් ගෙන් මිනිසුන්ට සහ සතුන්ගෙන් මිනිසුන්ට (කහිනා විට, කතා කරන විට කිවිසුම් යන විට ආදී ලෙසින්) බෝවීමට හැකිය. මෙයට ප්‍රධාන පැතිරීමේ ක්‍රමය කියා (main form of transmission) වෛද්‍යවරුන් හා විද්‍යාඥයන් නිශ්චිතවම කියා තිබේ. 

වයිරසය වැඩිවීමට (multiply or reproduce) නැතිනම්  වර්ගයා බෝ කිරීමට නම් ජීවී ධාරක සෛලයන් අවශ්‍යමය. 

(ජලය ගැන අවසානයට ලියා ඇත)

කොවිඩ් 19 වෛරසයේ පැවතීම -   පර්යේෂණ වලින් සොයාගත් කරුණු අනුව පෘෂ්ඨ වල පවතින කාලය 

දොර යතුරු,ආභරණ , හැඳි ගෑරුප්පු - දවස් 5

පත්තර - දවස් 5 

වීදුරු, පිඟන්, කෝප්ප  - දවස් 5 

ලී බඩු, ඩෙක් - දවස් 4

ප්ලාස්ටික් - කිරි දමන ප්ලාස්ටික් බෝතල්, බස් සහ සුම්රිය සීට්, බෑග්, ලිෆ්ට් වල බොත්තම දවස් 2-3

වානේ (ශීතකරණ, කෑම උයන භාජන, සින්ක්) - දවස් 2-3

කාඩ්බෝඩ් - පැය 24

තඹ පෘෂ්ඨ - පැය 2 සිට 8 

ඉහත පෘෂ්ඨ ඩේටොල් වැනි විෂබීජ නාශක , මත්පැන්, බ්ලීච් ආදියෙන්  සෝදන්නට කියන්නේ එබැවිනි. ඒ මේවායින් වෛරස් සංක්‍රමණයක් වීමේ සම්භාවිතාවක් ඇති බැවිනි.

ජලය -බොන වතුර -  යුරෝපයේ හා ඇමෙරිකාවේ බොන වතුර ඉතා පිරිසිදු කර එවන නිසා වෛරසය ඒවායේ නැත. (ටැප් වතුර ඉතා සුරක්ෂිතය ) 

පිහිනුම් තටාක - ක්ලෝරීන් සාන්ද්‍රණය වැඩි නිසා මෙන්ම වෛරසය  ජලයේ පැතිර යන නිසා පැවතිය හැකි වුවත් බෝවන්නට තරම් වෛරස් සාන්ද්‍රණයක් නැත. මිනිසුන් තටාක භාවිතා කරනවා නම් පමණක් සම්ප්‍රේෂණයේ සම්භාවිතාවක් තිබිය හැක. පිහිනුම් තටාක වසා ඇත්තේ එබැවිනි.

ස්වභාවික වැව් ආදිය - වෛරසය දින  5 සිට සති කිහිපයක්  දක්වා පැවතිය. වෛරස් සාන්ද්‍රණය ඉතා අඩු නිසා මිනිසුන්ට බෝවීමේ හැකියාව අවමය. ස්නානය කරන්නේ  නම් සබන් භාවිතා කිරීම  නිසා වෛරස ලෙඩක් සෑදීමේ සම්භාවිතාව ඉතා අඩුය.

මළපහ ආදිය මුසුවන කුණු කානු, හෝ මළාපවාහන පද්ධති - දවස් 5 සිට දවස් 25 දක්වා පැවතිය හැකිය.

 දැන් මිනිසුන් ගෙන් මිනිසෙකුට පමණක් බෝවනවා නම් පෘෂ්ඨ ශුද්ධ කරන්නේ ඇයි? එම පෘෂ්ඨ වෛරසය තිබෙද්දී අතින් ස්පර්ශ කර පසුව   නාසය, ඇස හෝ මුව ඇල්ලීමෙන් බෝවීමේ සම්භාවිතාවක් තිබේ. මේ තත්වයම අප ජලයටත් තිබිය හැකිය. එය එසේ නොවේ යයි කිසිදු පරීක්ෂණයකින් කියා නැත. 

මියගිය තැනැත්තෙකුගේ ශරීරයේ වයිරසය කොපමණ කල් තිබේදැයි තවමත් කිසිවෙකු හරියටම සොයා බලා නැත. සාමාන්‍ය පිලි ගැනීම නම්  පැය හතරේ සිට  දිනකින් දෙකකින් වයිරස විනාශ වනු ඇත කියාය. එහෙත් වියලි නොවන පෘෂ්ඨයක හෝ වියලි නොවන පසුබිමක වෛරසය ට පැවතීමේ හැකියාවක් ඇත. මතක තබා ගත යුත්තේ  බෝවෙන්නට හෝ වර්ගයා බෝ කරන්නට නොව පැවතීමට හැකියාවක් ඇත යන්නය. මේ දින 5 ක සිට 25 දක්වා වියහැක. එම වෛරසයට ජීවී සෛලයක් විනාශ වීමට කලින් මුණ ගැසුනොත් සංක්‍රමණය සිදු නොවන්නේ යයි අපට තර්ක කළ හැකිද? 

මහාචාර්ය මලික් පීරිස් මහතා  ගේ පර්යේෂණ වාර්තාවේ වයිරසා සම්ප්‍රේෂණය හෝ  සංක්‍රමණය (transmission)  වන ආකාර ගැන හොඳ පැහැදිලි කිරීමක් කර ඇත.(ලිපිය අංක 5) 

භූමදානය හෝ ආදාහනය අතර ප්‍රශ්නය සඳහා මගේ අදහස නම් ඉහත කි වෛරසය දින කිහිපයකට පැවතීමට අවකාශ නොමැති ඕනෑම තැනක භූමදානයකට ප්‍රශ්නයක් නොමැති බවය. 

එසේම  සෞඛ්‍ය බලධාරීන් සහ විද්‍යාඥයන්, වෛද්‍යවරුන් (දේශපාලුවන් නොවේ) කිසියම් ජලාශ්‍රිත පෙදෙස් පිලිබඳ අවදානමක් ඇතියයි  සිතන්නේ නම් ඔවුන්ගේ අවවාද පිළිපැදිය යුතු බවය. 

මූලාශ්‍ර:  

1. How Long Does the Coronavirus Live on Surfaces?

2. Person-to-person contact main form of transmission

3. Covid-19: How long does the coronavirus last on surfaces?

4. Can COVID-19 Coronavirus Live In Water? What About Drinking Water And Swimming

5. Virology, transmission, and pathogenesis of SARS-CoV-2

6. How long does the coronavirus last inside the body?

7. The bodies of COVID-19 victims may be contagious, coroner's case reveals

8. Survival of surrogate coronaviruses in water